Şanghay neyi temsil ediyor?

31 Temmuz 2013 10:46 tsi
Türkiye, Rusya ve Çin'in ortak noktası...

Türkiye, Şangay İşbirliği Örgütünde daha aktif bir rol oynamak istiyor. Türkiye yönetiminin bu konudaki açıklamalarını hepimiz hatırlıyoruz. «Peki, ŞİO ile ilgili Türkiye’nin talepleri nasıl yorumlanabilir? Türkiye neden ŞİO’ya daha yakın olmak istiyor?» Rusya'nın Sesi Radyosu sorularını Uluslararası Antalya Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof.Dr. H. Tarık Oğuzlu’ya yöneltti.

Tarık Oğuzlu: «Türkiye bunu dış politikasını çeşitlendirmek adına yapıyor. Avrupa Birliği’nin, NATO’nun yerine koymuyor. Sonuçta Türkiye tam üye değil, diyalog ortağı statüsü var. Tam üye dahi olsa bu şu anlama gelmez: Türkiye Avrupa’ya, NATO’ya «Hoşçakal» dedi. Türkiye’nin yapmaya çalıştığı – dengeli, çok boyutlu, çok taraflı bir dış politika takip etmek. NATO; AB önemlidir, ama Rusya da, Çin de önemlidir. Dolayısıyla Şangay ile işbirliği iyi olmalı. Bir de tabii AK Parti’nin takip ettiği dış politika anlayışında şu var: mümkün olan bütün bölgesel ve uluslararası platformlarda Türkiye’nin sesi çıksın, Türkiye oralarda birşeyler söyleyebilsin, dünyanın gündemini şekillendirebilsin. Yani böyle bir istek, arzu var. Bunun mekanizmalarını gerçekleştirmeye çalışıyor, Şangay da bunlardan bir tanesi.

Yoksa, biliyorsunuz, Şangay İşbriliği Örgütü üyesi ülkelerin arasında da dünya kadar farklılıklar var. Rusya ile Çin mesela BRICS’in içinde ama Rusya’nın ekonomik ve politik modeli ve Çin’in ekonomik ve politik modeli farklı. Rusya ile Çin arasında da stratejik rekabet var. Her konuda aynı düşünmüyor. Ama nedir? Türkiye’yi, Rusya’ya ve Çin’e yaklaştıran ŞİO çerçevesinde egemenlik konusunda bir vurgu var, egemenlik paylaşılmasın vurgusu var. Yabancıların, özellikle batılıların diğer ülkelerin içişlerine karışmaması gerektiği fikri. Yani liberalizme ve demokrasiye – «ok, iyi» ama kontollü gitmek lazım, böyle hemen çok fazla liberallik, çok fazla demokratlık kaosu da, anarşiyi de getirebilir. Türkiye bu konuda Rusya ve Çin ile benzer düşünüyor.

Artı pragmatik ve araçsal bir dış politika mantığı var – Rusya’nın da, Çin’in de, Türkiye’nin de. Az önce de söylemiştim. Güçlü devlet vurgusu, yani devlet-toplum ilişkisinde biraz devleti öne çıkaran bir anlayış var bu her üç ülkede de. ŞİO, bunların birlikteliğini temsil ediyor.

Bir de şunu söylemek lazım. ŞİO ne zaman gündeme geldi? Türkiye’nin Avrupa Birliği ile kriz yaşadığı zaman. Son 5-6 yıldır Türkiye-AB ilişkileri çok ta iyi gitmiyor, üyelik müzakereleri durma noktasına geldi nerdeyse. İşte bu çerçevede «bir alternatif olabilir mi» tarzında gündeme gelen bir konu. Ama Başbakan da açıkladı, üst düzey yetkililer de söylediler ki, şu anda bir alternatif değil, AB başka, ŞİO başka birşey, ama o da önemli».

Bu haber 1,450 defa okundu.