İran anlaşması Rusya'yı çok kızdırdı

4 Ağustos 2007 09:53 tsi
Rusya, Türkiye ile İran arasında geçen ay imzalanan yeni doğalgaz mutabakatından duyduğu rahatsızlığı yüksek sesle dile getirmeye başladı. Şu ana kadar gayri resmî açıklamalarla yetinen Moskova, geçen hafta Gazprom üzerinden Botaş'a sürpriz bir uyarıda b

"Bu kış anlaşmalarda belirtilen miktarın üzerinde doğalgaz istemeyin." Enerji uzmanları, doğalgazın yüzde 70'e yakın kısmının temin edildiği Gazprom'un bu hamlesinin Türkiye'yi kış ortasında enerji sıkıntısıyla karşı karşıya getirebileceğine dikkat çekti. İran'ın, her kış iç talebi karşılayamadığı için vanayı kıstığı hatırlatılırken, bugüne kadar gaz açığını Rusya'nın kapattığına işaret edildi. Geçtiğimiz kış benzer bir sıkıntıyla karşılaşılmış, Başbakan Tayyip Erdoğan'ın ricası üzerine devreye giren Rus lider Vladimir Putin'in talimatıyla anlaşmadaki miktarın yüzde 30 fazlası gönderilmişti.

Muhtemel bir doğalgaz sıkıntısına yönelik bazı tedbirler de alınmaya çalışılıyor. Yapımı 11 yıldır süren Silivri'deki doğalgaz deposu temmuz ayında açıldı. Tesisin 1,9 milyar metreküplük kapasitesi, yapılacak çalışmalarla 3 milyara çıkarılacak. Depo, gazın eksik geldiği veya durduğu zamanlarda kışın yüzde 15, yazın yüzde 25 oranında ihtiyacı karşılayabilecek.

Türkiye, ilk kez 1987'de tanıştığı doğalgaza yıllık yaklaşık 10 milyar dolar ödüyor. 50'ye yakın şehirde 6 milyon konut doğalgazla ısınırken, geçen yıl tüketim 30 milyar metreküpü aşmıştı. Tüketimin 16,6 milyar metreküpü elektrik üretiminde, 7,2'si de konutlarda ısınma amaçlı kullanıldı. Sanayici ise 6,4 milyar metreküp gaz tüketti. İthalatta aslan payını yüzde 70 ile Rusya elinde tutuyor. Bunu İran takip ediyor. Ayrıca Nijerya ve Cezayir'den gemiyle sıvılaştırılmış doğalgaz getiriliyor.

İran'ın Güney Pars sahasındaki rezervlerini Türkiye'ye açmasına Rusya'nın nasıl bir cevap vereceği tartışılırken, Moskova'dan gelen uyarı notu enerji kulislerini hareketlendirdi. Rusya'nın önceki yıllarda olduğu gibi cömert davranmaması ihtimaline karşılık Botaş'ın B planı olup olmadığı bilinmiyor. Yetkililer, bu konuda açıklama yapmaktan kaçınıyor. Botaş'ın eski Genel Müdürü Gökhan Yardım, mevcut denklemde Gazprom olmadan açığı kapatmanın mümkün olmadığına dikkat çekiyor. İran'la yapılan son anlaşmanın Kremlin'in tavır değişikliğinde etkili olabileceğini belirten Yardım, "Her şeye rağmen iyi ilişkileri korumak zorundayız. Çünkü, kontratlarda asgari ve azami alım şartları var. Bunun dışında fazla gaz verme diye bir mecburiyet yok; satıcı isterse verir. Kaldı ki, Türkiye, Rusya'dan Mavi Akım hattıyla aracısız, doğrudan gaz alabiliyor. Geçmişte bu çok yaşandı ve Mavi Akım'dan alınan ilave miktarla sıkıntılar aşıldı. İran ile de ilişkiler iyi tutulmalı; ama İran, eskiden beri düzenli teslimat yapamıyor." ifadelerini kullandı.

Silivri doğalgaz deposu devrede

Botaş, Gazprom'un bu tavrından sonra İran'ın yine muhtemel bir kısıntıya gitmesi halinde açığın nasıl kapatılacağı yönündeki sorular karşısında sessiz kalıyor. Bununla birlikte bazı tedbirler de alınmaya çalışılıyor. Yapımı 11 yıldır süren Silivri'deki doğalgaz deposu temmuz ayında resmen açıldı. Tesisin 1,9 milyar metreküplük kapasitesi, yapılacak çalışmalarla 3 milyara çıkarılacak. Gazın eksik geldiği veya durduğu zamanlarda kışın yüzde 15, yazın yüzde 25 oranında ihtiyacı karşılayabilecek. Tuz Gölü'nün altının 5 milyar metreküplük depo olarak kullanılması için yürütülen çalışmalar da devam ediyor. İzmir Aliağa'da kurulu Egegaz'a ait sıvılaştırılmış doğalgaz tesisiyle de yıllık 1,1 milyar metkeküplük depolama ve gazlaştırma anlaşması yapıldı.

Son gelişmeleri, 'normal' diye niteleyen adının açıklanmasını istemeyen bir kaynak, Rusya'nın 'dünyanın önde gelen tedarikçisi' sıfatını kaybetmek istemediğini belirtti. Moskova'nın Nabucco projesi çerçevesinde İran gazını Avrupa'ya taşımak için mutabakat zaptı imzalanmasını 'büyük bir olay' şeklinde sunulmasından rahatsızlık duymuş olabileceğini vurguladı. Aynı kaynak, "Rusya'ya gol atıldı yorumları yapıldı. Bu onları üzmüş, hatta kızdırmış olabilir." değerlendirmesinde bulundu. Türkiye ve Rusya'nın stratejik olarak birbirlerine muhtaç olduğunu kaydeden söz konusu kaynak, "Şimdiye kadarki fazla taleplerimizi anında karşıladılar. Mavi Akım ile aracısız gaz temin edebiliyoruz. Ancak Avrupa ülkelerinin böyle bir şansı yok. Rusya'yı dışlayan bir görüntü verilmesi, bu avantajı yok edebilir. Dikkatli olmak ve projeleri uzun vadeli uygulanabilir bir şekilde ele almak gerekir." ifadelerini kullandı.

Trusgaz anlaşması 2011'de sona eriyor

Botaş'ın eski Genel Müdürü Gökhan Yardım, 2011 yılı için önemli bir uyarı yapıyor. "Rusya ile Şubat 1986'da yapılan ve 25 yıllık ilk gaz anlaşmasının (Truzgaz) süresi 3 yıl sonra doluyor." diyen Yardım, şimdiden bu konuda hazırlık yapılması gerektiği görüşünde. Batı hattı olarak bilinen anlaşma çerçevesinde yıllık 6 milyar metreküp doğalgaz akışı sağlanıyor. Bu miktar ağırlıklı olarak Trakya'da kullanılıyor. Yardım'a göre gerekli adımlar atılmadığı takdirde, 3 yıl sonra bu bölgede gaz temin sıkıntısı yaşanacak. Gaz açığını İran ya da Azeri gazıyla kapatmak mümkün olmayacak. Çünkü İran normal şartlarda gaz akışını tam olarak sağlayamıyor. Azeri gazı ise Yunanistan ve İtalya'ya gidecek. Ayrıca Atina ile Bakü gaz miktarını artırmak için geçtiğimiz günlerde yeni bir anlaşma yaptı. 
 
Zaman

Bu haber 463 defa okundu.