TPAO özelleştirilecek mi?

31 Mayıs 2013 17:34 tsi
Yeni petrol yasası beraberinde neleri getiriyor?


Meclis dün gece çok kritik bir tasarıyı yasalaştırdı. TBMM'den geçen yeni Türk Petrol Kanunu mevcut yasadaki "milli menfaat" vurgusunu kaldırıyor, "devlet hissesini" sahalara göre azaltıyor. Yeni yasada "Devlet adına arama ve işletme ruhsatı alma hakkı TPAO'ya aittir" hükmü çıkarıldı.Böylece süresi dolan petrol üretim sahalarının devlet adına üretime devam etmesi için TPAO'ya verilmesini öngören yasa maddesi kaldırılarak, bu sahaların özel sektör şirketlerine sunulmasının yolu açıldı.

Türk Petrol Kanunu Tasarısı Meclis Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Türk Petrol Kanunu, petrol arama ve üretim faaliyetlerinin artırılmasını, yatırımların teşvik edilmesini, yerli ve yabancı sermayenin aramalarda daha fazla katılımının sağlanmasını amaçlıyor.

Yasaya göre, Türkiye, 18 petrol bölgesi yerine, bundan sonra kara ve deniz şeklinde iki petrol bölgesine ayrılacak. Arama ruhsatı, arama yapmak, araştırmada bulunmak, bulunan petrollü alanları geliştirerek bu sahadan petrol üretmek ve keşif başvurusunda bulunmak üzere verilecek.

Başvuru sahibi, ruhsat başvurusunda sunduğu iş programı için gerekli yatırım tutarının yüzde 2'si kadar teminat verecek. Denizlerde bu oran yüzde 1 olarak uygulanacak.  Üzerinde işletme hakkı sona eren sahalar, işletme ruhsatı verilmek üzere, Bakan onayıyla müzayedeye çıkarılabilecek. Üretilen petrolden alınan devlet hissesinde, kuyu başı fiyatı yerine piyasa fiyatı esas alınacak.

Milli parklarda arama ve işletme faaliyeti yapılması, düzenlemeden çıkarıldı. Petrol hakkı sahiplerinin ödemekle yükümlü bulundukları vergiler ve hissedarları adına yapmaları gereken gelir vergileri kesintisi toplamı, yüzde 55 oranını geçemeyecek.

Petrol hakkı sahibi yabancılar, Türk kara sularında petrol arama ve üretim faaliyeti yapabilecek. Petrol hakkı sahibi, yöre halkının yaşamını zora sokmayacak, doğaya ve çevreye zarar vermeyecek tesis ve ekipmanı kurmakla yükümlü olacak.

Petrol işlemi sona eren hak sahibi, araziyi eski haline getirmekle yükümlü olacak. Kanun, şartlara uymayanlarla tehlikeli durum ortaya çıkaranlara ağır para cezaları öngörüyor.

Buna göre, tamiri mümkün olmayan zarar verenler 500 bin lira, petrol işlemi sırasında tehlikeli fiil yapanlar 350 bin lira, verilen süre içinde önlem almayanlar geçen her bir gün için 50 bin lira para cezasına çarptırılacak.

Arama ve işletme ruhsatı almadan petrol işlemi yapılması sonucunda elde edilen gelire ve petrole el konulacak, bunun mülkiyeti kamuya geçirilecek. Kanun, daha önce alınan arama ve işletme ruhsatlarına ilişkin hak ve yükümlülükleri koruyor. Yasanın öngördüğü hazırlıkların yapılması ve ilgili yönetmeliklerin hazırlanması için bir yıl süreyle yeni arama ruhsatı başvurusu alınmayacak.
YASANIN TÜM AYRINTILARI ŞU ŞEKİLDE

Kanuna göre, petrol hakkı sahibi, arama veya işletme ruhsatında veya civarında petrol işlemi için gerekli arazinin kullanma hakkını; arazi özel mülkiyete ait ise anlaşma; anlaşmazlık durumunda ise kamulaştırma yoluyla elde edebilecek. Arazi Hazine'ye ait ise Maliye Bakanlığı'ndan bedeli karşılığında kiralamak, irtifak hakkı tesis etmek veya kullanma izni almak ve ruhsatına kaydedilmek suretiyle kazanabilecek.

Anlaşmaya dayanan kullanma hakkı 3 yıldan fazla sürdüğü takdirde özel mülkiyet konusu arazinin kamulaştırılması, arazi sahibi veya petrol hakkı sahibi tarafından istenebilecek.

Kamu yararı niteliğindeki kamulaştırma kararı, talep üzerine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca verilecek.

Kamulaştırılan arazinin mülkiyeti, Hazine'ye kullanma hakkı kamulaştırma bedelini ödeyen petrol hakkı sahibine ait olacak. Bu durumda, Maliye Bakanlığı tarafından petrol hakkı sahibi lehine bedelsiz olarak ve ruhsat süresi kadar kullanma hakkı verilecek. Arama ve işletme ruhsatı iptal edilirse kamulaştırma bedeli iade edilmeyecek.

Arayıcı veya işletmeci, arama veya işletme ruhsatı içindeki ve civarındaki arazide, sondaj dahil çeşitli yöntemlerle su aramaya ve bulunan suları kullanma hakkına sahip olacak.

Orman Kanunu'na göre orman sayılan yerlerde ruhsat ve izin alanlarında da ilgili mevzuata göre izin alınarak ve bedelleri ödenerek petrol arama ve işletme faaliyetleri yapılabilecek.

Gelir vergileri kesintisi toplamı yüzde 55'i geçmeyecek. Petrol hakkı sahiplerinin safi kazançları üzerinden ödemekle yükümlü bulundukları vergiler ve hissedarları adına yapmaları gereken gelir vergileri kesintisi toplamı, yüzde 55'i geçemeyecek.

Dar mükellefiyet esasında vergilendirilen kurumlara petrol arama faaliyetleri için yapılan serbest meslek kazancı ödemelerinden Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yüzde 5'i oranında tevkifat yapılacak.

Petrol işlemleriyle birlikte diğer faaliyetlerde bulunan petrol hakkı sahiplerinin petrol işlemlerine ait faaliyetleri, diğer faaliyetlerinden ayrı olarak muhasebe kayıtlarında izlenecek ve vergilendirilecek. Esas faaliyetleri bu kanuna göre petrol işlemi olan iki veya daha fazla petrol hakkı sahibi, aralarında bir ortaklık oluştursa bile ayrı ayrı vergiye tabi olacak.

Petrol hakkı sahibinin, elde edeceği gelirler, yabancı kurumlar için, sermayenin cari kur üzerinden geri alınmasına kadar; yerli kurumlar için ise yapılan yatırım maliyeti itfa yoluyla gidere dönüştürülene kadar itfa payı olarak addolunacak.

Petrol hakkı sahiplerinin geçmiş yıllarda yabancı para cinsinden ithal etmiş olduğu, fakat halen transferi gerçekleşmemiş sermayesinden arta kalan miktarlar için de bu kural uygulanacak.

MUAFİYETLER İSE ŞU ŞEKİLDE

Kanunla, petrol işlemlerinde kullanılacak malzeme ithalinin, gümrük muafiyeti, dahilde alınan vergi ve fonlar ile TSE ve CE güvenlik sertifikası konularında başka kurum ve kuruluşun izinine tabi olmadan, bakanlığın uygunluk izniyle yapılabilmesi sağlanıyor.

Petrol hakkı sahibinin Türkiye'deki petrol işlemi için idari faaliyetleri ile bina tesislerinin ve teçhizatlarının inşası, kurulması ve işletmesine ait malzemeler hariç, petrol işlemlerinde kullanılacak ve Genel Müdürlükçe onaylanan malzemeyi, ekipmanı, akaryakıtı, kara, deniz ve hava nakil vasıtalarını ithal etmesi ya da yurt içinden teslim alması, gümrük vergisinden, yapılan işlemler harçlardan, düzenlenen kağıtlar damga vergisinden müstesna olacak.

Petrol hakkı sahibi, sermayesine mahsuben her zaman transfer talebinde bulunabilecek. Petrol hakkı sahibi ihraç ettiği petrolden sağladığı dövizi yurtdışında muhafaza edebilecek. Bu döviz tutarı, Türkiye'ye ithal edilmiş sermaye ile bunu aşan net kıymetlerin transferinden mahsup edilecek.

Doğal afetler veya savaş hali, petrol işlemine etkileri oranında petrol hakkı sahibinin hak ve sorumluluklarını eşit sürede erteleyecek.

Kanunla, Türkiye'de petrol işleminde gerekli olan ve 6 ayı geçmeyen süre için çalışacak yabancı personelin, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun'dan muaf olabilmesi amacıyla çalışma izinleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın uygun görüşüne, İçişleri Bakanlığı'nın iznine bırakılıyor.

Kanuna göre, hak talep edenler, Türkiye'de adres gösterecekler, göstermeyenlere araştırma izni, arama ve işletme ruhsatı verilmeyecek.

Petrol hakkı sahibi, petrol işlemiyle ilgili her türlü kayıt, hesap, bilgi, belge ve numuneleri, yönetmelikte belirlenen sürede Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne verecek. Arayıcı, tespit ettiği petrol bulgusu ve keşfinden, Genel Müdürlüğü haberdar edecek.

Arama ruhsatı sahasında açılan sondaj kuyularına ilişkin bilgi, veriler, jeofizik, detay jeolojik ve laboratuvar bilgi ve verileri ruhsat süresinin sonunda, işletme ruhsatı sahasında açılan sondaj kuyularına ilişkin bilgi ve veriler, ruhsatın yürürlük tarihinden itibaren 5. yılın sonunda, araştırma izni kapsamında elde edilen bilgiler ise 8. yılın sonunda açık hale gelecek.

Genel mahiyetteki teknik, mali ve jeolojik bilgiler, kuyu yerleri, sondaj kesitleri, muhafaza boruları kayıtları ve genel üretim ve satış rakamları sır sayılmayacak. Açık hale gelen petrol işlemlerine ilişkin bilgi ve verilerin yurt içi ve yurt dışında pazarlanması ve satışını Petrol İşleri Genel Müdürlüğü yapacak. Petrol verilerin pazarlanmasında elde edilecek gelirler, genel bütçeye gelir kaydedilecek.

Düzenleme hükümlerine göre alınmış veya alınacak tüm haklarda başvuru veya hak sahipleri arasındaki ihtilaflara ilişkin itirazlar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından sonuçlandırılacak.

Tescil edilmiş bir petrol hakkı sahibinin sermayesinde kontrolün değişimine yol açabilecek her türlü hisse devir işlemleri bakanlığın ön iznine tabi olacak.
Yasaya göre araştırma izni, arama ruhsatı ve işletme ruhsatı alınmadan hiçbir petrol işlemi yapılamayacak. Petrol işlemi sona eren hak sahibi, araziyi eski haline getirmekle yükümlü olacak. Petrol hakkı sahibi, üzerinde işlem yaptığı arazinin malikine veya zilyedi bulunan kişiye, araziye, o yerdeki tesislere verdiği zararı ve mahrum kalınan ürün bedelini veya işletme kazancını ödeyecek. yasadaki esaslara uygun olmak şartıyla, sermaye şirketlerine veya yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi niteliğinde bulunan özel hukuk tüzel kişilerine araştırma izni, arama ruhsatı ve işletme ruhsatı verilebilecek.
Petrol hakkı sahibi yabancılar da Türk kara sularında petrol arama ve üretim faaliyetleri icra edebilecek. doğalgaz üretimi yapan hak sahibi yerli ve yabancı şirketler ile yabancı şirketlerin Türkiye'deki şubelerine, toptan satış lisansı verilecek.
Kanun, daha önce alınan arama ve işletme ruhsatlarına ilişkin hak ve yükümlülükleri koruyor. Yasanın öngördüğü hazırlıkların yapılması ve ilgili yönetmeliklerin hazırlanması için bir yıl süreyle yeni arama ruhsatı başvurusu alınmayacak. Yapımı devam eden projeler tamamlanıncaya kadar ithalat, ihracat ve kamulaştırma haklarının yürürlüğü devam edecek.



Bu haber 1,358 defa okundu.