Beyaz Türklerin seçimi

30 Temmuz 2007 15:20 tsi
Geçmişi yaklaşık 20 yıl öncesine dayanan Beyaz Türk kavramı, artık yeni bir dönemeçte. Seçimlerin üzerinden bir hafta geçti ve CHP'nin tabanı olarak kabul edilen Beyaz Türklerin AKP'ye oy verip vermedikleri tartışılıyor. AKP'yle uzlaşmayanlar ise kendi

Bugün sıklıkla kullanılan ama neyi karşıladığı konusunda en çok tartışılan kavramların başında 'Beyaz Türkler' geliyor. Bu kavram ilk olarak Boğaziçi Üniversitesi'nin kantininde, Kara Türkler kavramına tepki olarak ortaya çıkıyor. 1990'lı yılların başında Boğaziçi Üniversitesi'ndeki elit gençler, Kara Türk kavramını, zeki ama yoksul olup, burslu okuyan gençler için kullanıyordu. Hatta bu kavramla köylerden gelen bu gençlerin, büyük şehir kültürüyle çabuk uyuşamamaları eleştiriliyordu. Sonradan bu Kara Türk kavramını kullananlara da Beyaz Türk denilmeye başlandı. Beyaz Türk kavramını medyada kullanan ilk isim ise Ufuk Güldemir oldu. O zamanlarda kentli, zengin, kültür, sanat ve politikayla ilgili, Batı yaşam tarzını benimseyen ve çoğunlukla da yönetici konumunda olan elit grubu anlatan Beyaz Türkler, CHP'nin tabanını oluşturan kesimlerden biri olarak görülüyordu. Ancak geçen zaman zarfında Beyaz Türkler de değişti, Beyaz Türklüğün tanımı da... Belki de oy verdikleri partiler de... Seçimler öncesinde Beyaz Türklerin AKP'nin iktidarının devamından yana olduğu konuşuluyordu. Çıkışı itibariyle gelir seviyesi düşük kesime hitap eden AKP'ye, artık Beyaz Türklerin bir kısmı da yakın duruyor. Ama CHP Nişantaşı, Etiler gibi Beyaz Türklerin yaşadığı semtlerde yine açık ara önde. AKP'ye şiddetle karşı olan 'en elitler' ise yeni isimle anılıyor: Bembeyaz Türkler! Onlar, uluslararası çalıştıkları için Türkiye ekonomisine bağlı olmayan ve bu nedenle AKP'yle uzlaşmak zorunda olmayan bir kesim. Tüm bu tartışmaları farklı alanlarda öne çıkan isimlere ve bu konuda çalışma yapan araştırmacılara sorduk.

Sosyologlar, ekonomistler ve hatta siyaset bilimciler, Beyaz Türkler ve Kara Türkler kavramlarının sınıfsal kategoriler olarak düşünülmesini sakıncalı buluyor. Kültürel kategoriler olarak kabul ediyorlar. Hatta birtakım önyargılardan beslenen ve klik yaratmaya yönelik ayrım olarak görenler de var. Ama yine de bu kategorilerin altyapısında sınıfsal dinamiklerin bulunduğunu kabul ediyorlar. Bu nedenle Beyaz Türk kategorisinde yer almak için üç kriter sayılıyor: Zenginlik, soylu bir aileden gelmek ve seçkinlik. Beyaz Türk olmak için mutlaka paranızın olması gerekiyor. Soy da çok önemli çünkü Beyaz Türkler, başarılı ve sonradan paralı olan Kara Türklerden kendilerini soylarıyla ayırıyorlar: "Benden çok paran olabilir ama benim dedem Osmanlı paşası." Seçkinlik de kendini toplumun dışında ve üstünde gören bir algı. 'Onlar' ve 'biz' ayrımı seçkinlik duygusuyla yapılıyor. Bu üç temel kriterin yanı sıra yaşam tarzı olarak da Beyaz Türk olmanın özellikleri ve koşulları var. Çoğunlukla Kara Türklere karşıt olarak ortaya çıkan bu özelliklerin öne çıkanları şöyle:

ETİLER'DE CHP ÖNDE

* Beyaz Türkler tarafından Batı yaşam tarzı tercih ediliyor. Kara Türkler ise Doğu ve Güneydoğu Anadoluludur.

* İstanbul'da Etiler, Nişantaşı ve Suadiye gibi semtlerde oturulur. AKP Etiler'de oyunu artırdı ancak CHP açık ara önde. Bu semtte CHP 4 bin 761 oy aldı. AKP ise 1024 oyda kaldı. Teşvikiye'de ise CHP oyların yüzde 62.7'sini alırken AKP yüzde 10.9'da kaldı.

* Beyaz Türklerin yiyecekleri sembolik olarak suşidir. Kara Türkler'in ise kebap ve çiğ köftedir.

* Beyaz Türkler karakteristik olarak kimseye benzemek istemez. Özellikleri ve zevkleri farklı olsun isterler. Siyah Türkler ise daha 'delikanlıdır.'

* Beyaz Türkler düğünlerini eski saraylarda, beş yıldızlı otellerin balo salonlarında yapar.

* Cenazelerini Teşvikiye Camii'nde kaldırırlar.

* Seçkin mekânlardaki kültür ve sanat etkinliklerini takip ederler.

* Siyasetle iç içedirler. Ülke gündemini yakından takip ederler.

* Tatillerini yurtdışında yaparlar. Türkiye'deki tatillerinde ise Güney ve Ege sahillerinde yatı tercih ederler.

* Ulaşımda mutlaka uçak kullanılır. Ancak son dönemde Kara Türkler ile bu konuda bir çatışma halindeler. Uçak fiyatlarının düşürülme ve neredeyse otobüsle aynı fiyata gelmesiyle Kara Türkler de yoğunlukla havalimanlarını kullanmaya başladı. Bu durum Beyaz Türkleri rahatsız ediyor.

* Beyaz Türkler gece kulüplerinde, balolarda tanışarak evlenirler. Yine gecelerde papyon takarlar.

* Taksiye bindiklerinde mutlaka arka koltuğa otururlar. Kara Türkler ise ön koltuğa.

'Beyaz Türklük bir tavırdır'

PINAR SELEK (Sosyolog)..

"Beyaz Türk kavramı, karşılaştırmalı durumlarda söylenebilir. Herkesin farklı konularda ortaya çıkan Beyaz Türklüğü olabilir. Bu, bir Kürt, bir yoksul veya bir eşcinsel karşısında olabilir. Beyaz Türk tavrı, egemen, farklılıkları görmeyen, farklı yaşam koşullarına yabancı bir duruştur. AKP açısından bakıldığında farklı sınıfların, farklı kültürlerin, farklı renklerin iç içe geçtiği bir durum var. AKP'yi hem Beyaz Türkler hem de Kara Türkler destekledi. Burada Beyaz Türklükten anlaşılan, orta sınıfta yer alıp, belli bir kültürel birikimi olan, elit, iyi eğitim almış kişiler. Ona bakarsanız siz de bir Beyaz Türk olabilirsiniz, ben de... Ancak çoğunlukla kullanılan anlamıyla Beyaz Türk, merkezde yer alan, dışarıya bakmayan kesimdir. Onlar da AKP'ye oy vermişlerdir. AKP, uluslararası sermayenin Türkiye için oluşturduğu planı destekleyen sınıflardan destek aldı. Bunların yanında AKP, istikrarı temsil ediyordu. Kent ve köy küçük burjuvazisi ise bu istikrarı istiyor."

'Beyaz Türkler CHP'de'

ORAY EĞİN (Gazeteci-Yazar)..

"Rahmetli Ufuk Güldemir'le yaptığımız son konuşmada Beyaz Türk kavramının bugünkü bağlamını sormuştum, o da o zaman kastettiğiyle bugün anlaşılanın birbirinden tamamen koptuğunu söylemişti. Güldemir, bu kavramı Turgut Özal'ın Cumhurbaşkanı olmasını Kürt kökenine dayanarak eleştiren, karşı çıkan insanları tanımlamak için kullanmıştı. AKP'lilere karşı çıkan bir cenahı Beyaz Türk olarak adlandırmak doğru mu, tartışılır. Türkiye'nin kısıtlı sayıdaki elitlerinin oylarının olası bir AKP tehlikesine karşı CHP'ye gittiğini düşünüyorum. CHP'nin oy sayısındaki kımıldamama, yerinde sayma halinden de 'Beyaz Türkler'in artık neredeyse Lozan kapsamında korunması gereken bir azınlığa dönüştüğü anlaşılıyor. AKP'ye oy veren zenginleri ise Beyaz Türklerle karıştırmak bir hata olabilir. AKP de kendi zenginlerini yarattı. Büyüyen Anadolu sermayedarları henüz Beyaz Türkleşme sürecini yaşamadı. Nitekim Nişantaşı'ndan AKP'ye oy gitmedi."

'İşadamları AKP olmasa da kazanır'

EMRE AKÖZ (Gazeteci-Yazar)..

"AKP bir umut partisidir. Bu umudu alt ve orta sınıfa verir. Büyük işadamları ise AKP olsa da para kazanır, olmasa da... O yüzden Beyaz Türk diye tanımlanan Nişantaşı, Etiler çevresinde oturan kesim CHP'ye oy verir. Beyaz Türkler devletle ilişki içinde bulunarak bu durumlarına geldiler. Ama AKP'nin sağlık, ulaşım gibi alanlarda yarattığı demokratikleşmeyi bu işadamlarının görmesi gerekir. Ayrıca AKP'nin politikaları bu adamların işine yarıyor. Örneğin Erbakan'ın uyguladığı politikalar işlerine gelmiyordu. O yüzden 28 Şubat döneminde İstanbul burjuvazisi, Ankara Kemalist elitiyle ittifaka girdi."

'AKP'nin arkasında Anadolu burjuvazisi var'

URAL AKÜZÜM (Arı Hareketi Başkanı)..

"İş dünyasının eliti ekonomi açısından AKP'nin iktidarından memnundu ancak meşruiyet kaygısı taşıyordu. Yaklaşık beş yılda güçlenen Anadolu burjuvazisi 400 milyar dolarlık milli gelirin gitgide daha büyük bölümünde söz sahibi oluyor. Beyaz Türklerden çok 'Beyazlaşan Türkler' AKP'nin arkasında. Yüksek gelir grubundan en çok oyu CHP'nin aldığı açıktır. Bunun yanında AKP'nin de bu kesimdeki oylarını çok artırdığı ortada. İş dünyasından bildiğim etkin kişilerden de AKP'ye oy verenler var. Fakat çok değil. Oy verme davranışını belirleyen başka faktörler var; kimlikler, yaşam biçimi, tehdit algılamaları, meşruiyet kaygıları gibi. Ancak Erdoğan, Londra finans piyasaları dilini konuşurken Armutlu, Sarıgazi ve Hakkâri'ye de hitap edebiliyor."

'Müslüman Beyaz Türkler de var'

PROF. DR. TAYFUN ATAY (Ankara Üniversitesi Halkbilim Bölümü)..

"Beyaz Türkler AKP'ye gizli gizli oy verdiler. Dindar hayatın içinden gelmeyen ama AKP'nin medyatik bir popülarite kazanmasından etkilenen bir Beyaz Türk kesiminin, bir tür hobi tarzı motivasyonla yönelmiş olduğu söylenebilir. Ayrıca Müslüman kesim kendi içinde ayrışımlara uğruyor. Bu kesim artık homojen değil. Son 25 yıllık süreçte açık toplumla tanışmak, cemaat toplumunun kırılması, toplum yapısının içerisinde pişmek, eğitim olanaklarının artması ve dışa açılmanın bir parçası olarak medyayla haşır neşir olmaları Müslüman kesimi farklı kategorilere ayırdı. Bunların bir kesimi de kapitalizmin parçası oldu. Hem iktisadi hem de genel kültürel anlamda. Bu süreç sonunda Müslüman Beyaz Türkler ortaya çıktı. İlginç olan bu Müslüman Beyaz Türk kategorisinde yer alanların, dindar bir yaşamdan gelmeyen Beyaz Türk kategorisiyle etkin bir ilişki içinde olması. Buna bağılı olarak buralardan çıkan bir destek var AKP'ye. Büyük şehirlerdeki yükseliş özellikle de İzmir'deki oy artışı böyle düşünmeyi teşvik ediyor. AKP artık yoksulların da zenginlerin de oy verdiği bir parti. AKP'nin söylem ve pratiği geniş bir yelpazeye yayılmış durumda. Bir taraftan yoksullukla çok kolay iletişim kurabilecek bir dile sahip: Din. İslam, burada çok işlevsel hale geliyor. Diğer taraftan dünya kapitalizminin isteklerine uygun hareket eden, bu anlamda düzen partisi olarak da çok güçlü bir kadroya sahip. Yani bunlar da, dindar bir geçmişten geliyorlar ama Batı kapitalizmin ve yaşam tarzı olarak sistemin içinde düşünebileceğimiz insanlardır. Beyaz Türkler de kendi içinde alt kategorilerden oluşan kitleler. Tamamen AKP'ye antipatiyle yaklaşan Beyaz Türkler de var. AKP'ye yönelen Beyaz Türkler de var. Bu nedenle bu olgu dinamiktir, değişmektedir. Yani Beyaz Türkler kavramında değişme vardır. Kara Türkler kavramı bir yerli oryantalizm örneğiydi. Beyaz Türkler ise buna tepki olarak ortaya çıktı.

'Kürtler de beyazlaşabiliyor'

Doç. SEDEF ARAT KOÇ (Ryerson Üniversitesi Politika ve Kamu İdaresi Bölümü Öğretim Görevlisi, Toronto, Kanada)..

"Beyaz Türklük olgusu ile ilgili bir kitap derliyor ve birkaç makale üzerine çalışıyorum. Bu olgu yıllar içinde evrim geçirdi ve artık popüler olarak değişik yönlere sapmış durumda. Beyaz Türklük kavramı etnikleştirilmeye çalışılıyor. Bunun bilimsel olarak hiçbir faydası yok. Beyaz Türk tanımlaması yapmak zor. Türkiye'deki gelişimler artık o kadar karmaşık ki, kavramı belli bir gruba oturtmak zorlaştı. Çünkü eskiden otomatik olarak dışlanan bazı kesimlerin de artık beyazlaşabildiğini görüyoruz. Zenginleşen, şehirlerde belli bir konuma oturan, sınıfsal olarak yükselen bazı Kürtler beyazlaşabiliyor. Sınıfsal olarak yükselirken Batı dünyasıyla ilişkiye girebilecek konuma geliyorlar. AKP, küresel kapitalizm ve Batı dünyasıyla iyi ilişkileri garanti edebildiği müddetçe, oylarının bir kısmını bu Beyaz Türklerden alıyor. Tabii hâlâ CHP'ye oy veren Beyaz Türkler de var. Ama bunların bir kısmı da AKP'den rahatsız olmamaya başladı. Bu durum, AKP'nin Batı dünyasıyla kurduğu olumlu ilişkilerle de ilintili."

'Memur çocukları Beyaz Türk olabilir'

CAN PAKER (TESEV Başkanı)..

"AK Parti'ye oy verenler Türkiye'nin son zamanlarda gelişen orta sınıfıdır. Bu da demek oluyor ki, Türkiye'nin orta sınıfı büyüdü. 2007 seçimlerine kadar olan süreçte Türkiye'deki orta sınıflar ekonomik olarak birbirlerine yaklaştı. Bu etkileşim Türkiye'deki yeni orta sınıfın ilk sentezleridir. Üst sınıftan da oy verenlerin sayısı arttı. Ama onların sayısı çok değil. Beyaz Türk diye tabir edilen kesim orta sınıftır. Biraz önce anlattığım ekonomik gelişmenin kitleleri seküler, laik hale getirdiğini düşünüyorum. Çeperden gelenler herkesin zannettiği gibi irtica getirmiyor. Tam tersine bu kişiler, dini ile modern yaşamı sentez hale getiriyor. Bu nedenle artık barlarda başörtülü kadınlar da görüyoruz. Bunun yanı sıra memur çocukları da Beyaz Türk olabilir. Veya bir albay çocuğu Boğaziçi Üniversitesi'nde okumuştur, o bir Beyaz Türk'tür. Merkezde yer alan, seküler kaygısı olan bir kesim de var. Bunların büyük kısmı demokrat insanlar. Bir yandan da 'Yaşam tarzımız elden gider mi?' diye korkuyorlar. Bu laik taraf yüzde 30 oranında. Bu yüzde 30'un yüzde 10'u ulusalcı, dışa kapanık, milliyetçi kesim. Diğeri ise yüzde 70. Bunların içinde yüzde 10'u şeriatçı; geri kalanı ise orta sınıf olmaya başlamış. Sanırım bunların arasında AKP'ye oy verenler çoğunlukta. CHP ise çoğunlukla eski orta sınıftan alıyor."

'Beyaz Türklüğün kıyısında bile değilim'

MUSTAFA ERDOĞAN (Sanat yönetmeni)..

"Beyaz Türk, rahmetli Ufuk Güldemir'in bir tanımlaması. Bu kavram, belli bir dönem için geçerliydi. Yurtdışında okuyanların sayısı arttı. Beyaz Türklük taban olarak genişledi. Ve bu kesim, belli dengeleri koruması gereken bir elit kesim haline dönüştü. Bu nedenle artık halktan kopuk değiller. Ayrıca sayısal olarak da arttılar. Ayrıca bunlar, benim hiçbir zaman içinde veya kıyısında bulunduğum bir kesim değil. Laik olarak değerlendirilebilecek bu kesimin bir bölümü AKP'ye oy verdi. Bunun iki sebebi var: Birincisi, seçimlerden önce laikliğin, rejimin tehlikede olduğu gibi savların bir yanılsama olduğu ortaya çıktı. İkincisi, ekonomik kaygılarla oy verenler var. İstikrar isteyen iş çevreleri ve belli bir elit kesim de AKP'ye oy verdi."

'Erdoğan kültürel olarak Siyah Türk, ekonomik olarak Beyaz Türk'

MÜMİN SEKMAN (Kişisel gelişim ve sosyal başarı uzmanı. Türk Usulü Başarı adlı kitabında Beyaz Türkler'i anlatıyor)..

"Demokrasinin gelişmesi ve haberlerin ülkeye anında yayılabilmesiyle, en diptekiler güçlerinin farkına vardı. Artık en üstte kimin olacağına onlar karar veriyor. Bu yeni realite Beyaz Türklerin ezberini bozdu. Kaybedenlere oynamak kazandırıyor. Tayyip Erdoğan bunu iyi gördü. Türkiye'nin zencisi olduğunu söyleyerek Siyah Türklere 'Ben de sizdenim,' mesajı verdi. Tüm dünyada 'İdeal biriyim,' diyen değil, 'Sizden biriyim,' diyen liderler kazanıyor. Ancak AKP'nin son seçimdeki başarısı sadece Siyah Türklük tavrıyla açıklanamaz. AKP, Türkiye'deki sınıf atlama enerjisini arkasına aldığı için yükseldi. Ayrıca Erdoğan kültürel olarak Siyah Türk ama ekonomik olarak Beyaz Türk. Ekonomik kararlarda ekonomik sınıfına, kültürel kararlarında kültürel sınıfına uygun davranıyor. Bazı Beyaz Türk erkekleri ekonomik yararlarını düşünerek AKP'ye pasif destek verdi. Beyaz Türk kadınlarının önemli çoğunluğu ise laik panik etkisiyle CHP'ye sarıldı. Özgürlüklerinin kısıtlanacağını düşündüler. AKP'yle uzlaşmayan; yani Bembeyaz Türkler kavramı ise en üst sınıf anlamında kullanılıyor. Bunlara 'küreselleşmiş elit grup' diyebiliriz. Yaptıkları işleri dünyaya yayarak, içe dönük bağımlılıklarını azaltıp, AKP'yle uzlaşmak zorunda hissetmiyorlar."

Sabah

 

Bu haber 449 defa okundu.