4. Yargı paketi ile askere AİHM ayarı

12 Mart 2013 10:34 tsi
4. yargı paketi Hükümet tasarısı olarak Meclis’ e sunuldu. 22 maddelik tasarı bazı yasalarda değişiklikler getirse de açılım süreciyle ilgili beklenti içerisinde bulunanları hayal kırıklığına uğrattı.

Cesim PARLAK / İnternet haber

cesimparlak@hotmail.com

Paket dört temel kanunda değişiklikler getiriyor. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu’ nda, İdari Yargılama Usulü Kanunu’ nda, Terörle Mücadele Kanunu’ nda Ceza Kanunu ve buna bağlı Ceza Muhakemesi Kanunu’ nda değişiklikler.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu

Askeri idarenin eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu olarak Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’ ne dava açılabiliyor. AYİM yargı sistemimiz içerisinde çift başlı yargının bir sonucudur. Aslında bulunmaması gereken bir mahkemedir. Yapılacak iş mahkemeyi tamamen kaldırmak, yargı yeri olarak da idari yargıyı belirlemek gerekir. İleri demokrasilerde çift başlı yargı yoktur. Askeri yargı sivil yargı diye ayrım olmaz. Önce bu eleştiriyi dile getireyim.

Bu eksikliğe rağmen yine de getirilen düzenleme olumlu bir adımdır. AYİM Kanunu’ nun 46. Maddesine ‘Tam yargı davalarında dava dilekçesinde belirtilen miktar süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin nihai karar verilinceye kadar harcı ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere arttırılabilir.’ cümlesi eklenmiştir.

Bu durum mağdur olduğunu iddia eden davacılar lehine olumlu bir değişikliktir. Yürürlükteki yasaya göre tazminat davası açan kişi davanın ilerleyen aşamasında zararının daha büyük olduğu ortaya çıktığında talep ettiği miktarı arttıramıyordu. Başta talep ettiği miktarla bağlı kalıyordu. Bu haksızlık yeni düzenlemeyle giderilmektedir.

AYİM Kanunu’ nun 64. Maddesine eklenecek yeni fıkra ile AYİM tarafından verilen karar AİHM kararıyla İnsan haklarına aykırı bulunması durumunda yargılama yeniden yapılacaktır. Bu düzenleme adli yargıda var olan yargılamanın iadesi prosedürünü askeri yargıya da getiriyor.

İnsan haklarının ihlali artık asker için de yargılamanın yenilenmesi sebebi sayılıyor. Bugüne kadar AYİM tarafından verilen kararlar AİHM tarafından insan haklarını ve ana hürriyetleri korumaya dair uluslararası sözleşmelere aykırı bulunduğunda asker tarafından bu durum yargılamanın yenilenmesi sebebi yapılmıyordu.

Yani AİHM tarafından verilen kararın asker açısından bir bağlayıcılığı yoktu. AİHM’ in vermiş olduğu karar üzerine bir yıl içerisinde askeri mahkemede mağdur olan kişi yargılamanın yenilenmesini isteyerek mahkemenin vermiş olduğu kararı AİHM kararı doğrultusunda düzeltilmesini isteyebilecektir.

Anayasamızda varolan insan hakları ve ana hürriyetlerine dair uluslararası sözleşmelerin ve kararların iç hukukumuzda en üstte yer alacağına ilişkin hüküm artık asker için de bağlayıcı olacaktır. AİHM kararları Genelkurmay Başkanlığı’ nın emirlerinin ve Askeri Mahkemenin kararları üstüne çıkmış olacaktır.

Bu düzenleme gecikmiş bir düzenlemedir. Demokratik değişim ve dönüşüm için gerekliydi. Bu düzenlemeyi muhtemelen ulusalcılar ‘milli irade yok ediliyor’ diye karşı çıkacaklardır.

İdari yargıda yapılan değişiklik

Maalesef idareye karşı açılan davalarda da bugüne kadar tazminat miktarı ilk başta talep edilen miktarın üzerine dava sırasında çıkarılamıyordu. Bu düzenlemeyle idarenin işlem ve eylemlerinden zarar gören bireyler kamu kurumuna karşı açtıkları davalarda istedikleri tazminat miktarlarını arttırabileceklerdir.

İdari yargılama Usulü Kanunu’nun 16. Maddesine tazminat davalarında dava bitinceye kadar harç ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere talep edilen miktar arttırılabileceği fıkrası eklenmiştir.

Buna göre dava açarken 10.000 TL tazminat isteyen kişi davanın ilerleyen aşamalarında ortaya çıkan durumda talep etmesi gereken miktarın daha fazla olduğuna kanaat getirirse; örneğin bu miktarın 50.000 TL olduğunu düşünüyorsa dava bitinceye kadar talebini bu miktara çıkarabilir. Mevcut durumda kişi dava dilekçesi ile bağlı kalıyordu ve arttıramıyordu; bu da kişi aleyhine kamu lehine sonuç doğuruyordu.

Kamulaştırma Kanunu’ nda da önemli bir değişiklik getirilmiştir. Kanunun 10. Maddesine ‘Kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan davanın dört ay içinde sonuçlandırılmaması halinde tespit edilen bedele bu sürenin bitiminden itibaren kanuni faiz işletilir.’ Fıkra olarak eklenmiştir.

Artık vatandaş kamu tarafından el konulan malının bedelini kısa sürede alacak; alamadığı takdirde de devlet kendisine faiz ödeyecektir.

Kamulaştırma işlemlerinde devlet, vatandaşın hakkını hiçe sayarak hemen ödemesi gereken parayı da süresinde ödemiyordu. Bu uygulama AİHM’ de Türkiye aleyhine mahkûmiyet kararlarına yol açıyordu.

En temel hak olan mülkiyet hakkı bu düzenlemeyle güçlü bir şekilde korunma altına alınıyor, vatandaşı devlet karşısında daha güçlü hale getiriyor.

Yargı paketindeki Terörle Mücadele Kanunu ve Ceza Kanunlarındaki değişiklikleri ise yarınki yazıda ele alacağım.

Bu haber 604 defa okundu.