"Petrol devleri bu ülkeyi alıp, satabilir"

3 Ocak 2013 14:33 tsi
Irak'ta neler oluyor? iyibilgi özel

Kuzey Irak'taki petrol ve doğalgaz yataklarında ciddi miktarda yatırımları bulunan Genel Enerji'nin İcra Kurulu Başkanı Mehmet Sepil, Akşam gazetesinden Şenay Yıldız'a önemli açıklamalarda bulunmuş.

---

Sepil'in Bağdat-Ankara hattındaki gergin ilişkilere dair yorumları önemli. Ancak dikkat çektiği bir nokta var ki, Türk kamuoyunun Kuzey Irak'a dair algısını tekrar gözden geçirmesi gerektiğini  düşündürüyor. Sepil'in yorumu şöyle:

"ABD'nin ne yapmaya çalıştığını anlamak için denklemin neresinde onu anlamak lazım. ABD zaten K. Irak'ta. Exxon'nuyla,Chevron'uyla orada. Şunu söyleyelim, Bağdat-Kürt anlaşmazlığına bakıldığında en önemli aşama Exxon'un girmesidir. Exxon girdiği andan itibaren bütün dengeler değişti. Exxon'un aldığı bloklar çok önemli rezervler taşıyan bloklardır. Exxon Güney'deki kontratlarını bırakıp, Kuzey'e girmeye razı oldu. Dolayısıyla ABD 'Kuzey Irak'ta ne düşünüyor?' sorusunun cevabı burada. Bugün birçok ABD şirketinin Kuzey Irak'ta olduğu bir durumda ABD Kuzey Irak petrollerini onaylamıyor şeklinde bir düşünce doğru değil."

Dikkat edilirse, Amerikan askerinin çekilmesiyle, Irak'ın genelinde İran etkisinin arttığına dair bazı işaretler belirmeye başlamıştı. iyibilgi olarak Tahran'ın Ankara'yı Kuzey Irak'ta adım adım takip ettiğine sık sık dikkat çekmiştik. Fakat bütün bu süreç içersinde Beyaz Saray'ın nükleer silah endişesi yüzünden sürekli yaptırımlarla kuşattığı İran'ın Bağdat üzerinde artan etkisine karşı neden harekete geçmediğini, hatta örtülü onay verdiğini merak etmiştik. Hatta Irak Başbakanı Maliki'nin Rusya ile silah flörtüne neden itiraz etmediği, en büyük muammalardan biriydi. Evet, askeri varlığı sona ermişti ancak Beyaz Saray'ın alet çantasında daha bir çok gereç vardı. O halde nasıl olmuştu da, Bağdat-Tahran-Ankara hattında Washington'un ağırlığı, en azından kamuoyu önünde, neredeyse hiç hissedilmez olmuştu? Vücud bulduğu zamanlarda da nedense Ankara'yı hedef almıştı?

Sepil'in bu açıklamasından sonra belki de Irak'ta olan bitene daha farklı bakmak gerekiyor ki, yukarıdaki soruların cevabını bulabilelim.

Öncelikle şu cümle önemli: "ABD zaten K. Irak'ta. Exxon'nuyla,Chevron'uyla orada...Exxon girdiği andan itibaren bütün dengeler değişti."

Belki de bizim algımızı daraltan esas nokta, olaya hep devlet ve asker boyutunda bakmamız. Oysa trilyon dolarlara hükmeden onlarca "çokuluslu" yatırım şirketi, Exxon Mobile ve Chevron gibi petrol firmaları üzerinden Irak'ta ipleri almış durumda olabilir. Biz Beyaz Saray'a odaklanırken, kararların belki de şirket plazalarında alındığını görmezden gelmiş olabiliriz!

Uluslararası ilişkilerde realist paradigmada başat aktörler hep ulus-devletler olageldiği için, çokuluslu şirketlerin küresel siyaset üzerindeki etkisi sık sık gözden kaçar. Dolayısıyla Irak'taki durumu anlamaya çalışırken sadece politik başkentler üzerinden oyunu kurgulamak, genel resmi yanlış yansıtabilir. Bu demek değil ki her şey şirketlerin elinde. Hayır, ancak çokuluslu yatırım şirketlerinin bir çoğu ABD başta olmak üzere Batı'da konuşlanmış olsa da, küresel sermayenin çıkarları, siyasilerin çıkarları ile uyuşmayabilir. Dolayısıyla orada yaşananları sadece Beyaz Saray öyle istiyor diye okumak, yanlış kanı verebilir. Şu haberimizde görüldüğü üzere kimi zaman siyasal kurumlar ile özel sermayeyi temsil eden kurumlar arasında biribirinin zıttı görüşler belirebilir. Sepil'in açıklamasının bize hatırlattığı şey, özellikle ve özellikle enerji politikalarında tek boyutlu bakış açısının yetersiz olduğu.

Örneğin aşağıdaki gelişmeyi, Sepil'in "Exxon girdiği andan itibaren bütün dengeler değişti." cümlesini akılda tutarak okuyunca bambaşka bir tablo çıkıyor, karşımıza:

"Alman Der Spiegel dergisinin iddiasına göre, Çin'ın en büyük petrol şirketi PetroChina, Amerikan petrol devi ExxonMobil'ın Irak'ın güneyindeki petrol sahası Batı Kurna-1'i 50 milyar dolar karşılığında satın alacak."

Ancak dediğimiz gibi, işi sadece siyasi veya iktisadi gelişmeler üzerinden okumak yeterli değil. Önemli olan, ikisini birlikte okumak. Yoksa Çin'in Irak girişini eksik okumuş oluruz. Ne diyor Sepin?

"Exxon Güney'deki kontratlarını bırakıp, Kuzey'e girmeye razı oldu"

O halde Exxon'u güneyi terk etmeye kim razı etti?

www.iyibilgi.com  özel

Not: Görselde verilen tırnak işareti içersindeki konuşma, İngiliz yapımı "Secret State" adlı diziye ait. Sözler, kurgusal Petro-Fex adlı petrol şirketin CEO'su tarafından İngiltere Başbakanı'na söyleniyor.

Bu haber 4,414 defa okundu.