Ekonomi için “4 farklı senaryo”

14 Temmuz 2007 13:26 tsi
Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özer Ertuna tarafından hazırlanan “Yeni Yüzyılın Eşiğindeki Türkiye Ekonomisi Raporu”nda, Türkiye çok önemli fırsatları kaçırmakta denildi. Ertuna ekonomi için dört senaryo çiziyor...

Raporda, Türkiye’nin varlık satışları ve borçlanarak üretmeden tüketen, bir ithalat cenneti haline dönüştüğü savunularak, ekonomik istikrarsızlıklardan çıkış için 4 farklı senaryo ortaya atılıyor.

Rapora göre, 21’inci yüzyılın eşiğinde Türkiye çok önemli fırsatlar kaçırmakta, ekonomisini 21’inci yüzyılın gereklerine hazırlayacağına, varlık satışları ve borçlanarak üretmeden tüketen, bir ithalat cenneti haline dönüştürüyor. “Tüm kesimlerin görüşlerinden yararlanarak bu kesimlerin güvenini ve desteğini kazanmış ulusal ve ekonomik bağımsızlığa dayalı bir alternatif atılım programının” önerildiği raporda, bu programa bağlı yapılması gereken “Özel sektör, kamu, mali sektör ile vergi reformları”na model önerisinde bulunuldu. Raporda “Türkiye 21. yüzyıla girerken bir fırsatlar ülkesi. Türkiye bu fırsatların bilincine varıp Doğu, Batı, Güney ve Kuzey ilişkilerini dengeli bir şekilde geliştirmek zorunda. Bu Türkiye için bir şans olduğu kadar bir sorumluluk da” saptaması yer aldı. Türkiye’nin bu atılımı yapabilecek güçte olduğuna işaret edilen raporda “Türkiye’nin gerekli program değişikliklerini yapmaması çok pahalıya mal olmaktadır. Sorunların kökünde yatan ‘yüksek faiz düşük kur’ sarmalının bir an önce kırılması gerekmektedir. Türkiye’nin uygulayacağı politikalarla kurların enflasyonun üzerinde artmasını sağlaması gerekmektedir” değerlendirmesi yer aldı.

“KRİZ ÇIKMAZSA, SICAK PARANIN KAZANCI YÜZDE 32 OLACAK”

Raporda yer alan birinci senaryoya göre, mevcut IMF programı sürdürülürse ve kriz çıkmazsa, sıcak paranın kazancı yüzde 32 olacak. Bu beklentiyle Türkiye’ye 20.4 milyar dolar ilave sıcak para girişi yaşanacak. Ayrıca banka ve şirketler yabancı para üzerinden borçlandıklarında yüzde 6.6 kazanç sağlayacaklar. YTL aşırı değerlendiği için ücretler döviz cinsinden yüzde 22 pahalılaşacak. Bu senaryo altında ekonomi tahrip olmaya devam edecek fakat banka ve şirketler dışarıdan borçlandıkları takdirde çok karlı çıkacak. Ekonomideki kırılganlık her an bir krize dönüşebilir.

“KRİZ ÇIKARSA ENFLASYON YÜZDE 15’E YÜKSELECEK”

İkinci senaryoya göre, IMF programı sürdürülürken kriz çıkması durumunda, enflasyon en iyimser beklentiyle yüzde 15, faizler yüzde 22 dolaylarına yükselecek. Ücret artışları yüzde 5 gerileyecek, döviz kurları yüzde 40.7 artacak. Türkiye’den 13.2 milyar dolar para çıkışı olacağı gibi sıcak paranın kaybı döviz bazında yüzde 13.3 olacak. Bu olasılıkta, banka ve şirketler yabancı para üzerinden borçlanmalarının nominal maliyeti yüzde 47.1, enflasyondan arındırılmış maliyeti ise yüzde 27.9 dolaylarında olacak. Satış gelirlerine oranla yüzde 40 dolaylarında açık pozisyonu olan şirketler satış gelirlerine oranla yüzde 7.3 pozisyon kaybına uğrayacaklar. Bir kriz durumunda döviz pozisyonu açık olan banka ve şirketlerin ayakta kalması çok zor olacak. İşçilerin YTL üzerinden reel ücretleri yüzde 8.7 dolaylarında, döviz cinsinden ise yüzde 25.4 dolaylarında azalacak.

“SICAK PARANIN KAYBI DÖVİZ BAZINDA YÜZDE 6.4 OLACAK”

Üçüncü senaryoya göre , program devam ederken YTL değerinin “denge” değerine getirilmesi durumunda, Türkiye’ye gelen sıcak paranın kaybı döviz bazında yüzde 6.4 olacak. Dövizin kendi ülkesinde de yüzde 2 dolaylarında enflasyon olduğunu var sayarsak bu yüzde 8.3 dolaylarında bir reel kayıptır. Bu kayıplar nedeniyle 8.1 milyar dolar dolaylarında sıcak para çıkışı olacak ve 2006 sonunda Türkiye’de 64 milyar dolar dolaylarında olan sıcak para miktarı, 55.9 milyar dolara gerileyecek. Satış gelirlerine oranla yüzde 40 dolaylarında açık pozisyonu olan şirketler satış gelirlerine oranla yüzde 4.2 pozisyon kaybına uğrayacak. Bu denli pozisyon kayıpları bir kısım şirketleri zor duruma sokacak, bazı şirketlerin el değiştirmesine neden olacak. İşçilerin YTL üzerinden reel ücretleri değişmeyecek, ancak döviz cinsinden ücretler yüzde 10.5 dolaylarında azalacak. Bu senaryo altında YTL değeri denge değerine kavuşacağından ekonomide önemli düzelmeler olacak.

“SICAK PARANIN KAZANCI DÖVİZ BAZINDA YÜZDE 1.0 OLACAK”

Dördüncü senaryoya göre, YTL değerinin “denge” değerine yönlendirilmesi senaryosu durumunda Türkiye’ye gelen sıcak paranın kazancı döviz bazında yüzde 1.0 olacak. Dövizin kendi ülkesinde de yüzde 2 dolaylarında enflasyon olduğunu varsayarsak bu yüzde 1.0 dolaylarında bir reel kayıptır. Bu kaybın düşük olması nedeniyle 2.6 milyar dolar dolaylarında sıcak para çıkışı olacak ve 2006 sonunda Türkiye’de 64 milyar dolar dolaylarında olan sıcak para miktarı, 61.4 milyar dolara gerileyecek.

Model ve senaryoların geliştirilebileceği belirtilen raporda varılan sonuçlar işe şöyle:

- Türkiye ekonomisi mevcut IMF destekli ve denetimli programla kendisini 21’inci yüzyıla hazırlayamaz. IMF destekli ve denetimli programın Türkiye ekonomisine maliyeti çok yüksek. Program aynı şekilde uygulandığında Türkiye’nin kriz riski daha da artacak. Doğabilecek kriz, bugün uygulanmakta olan programdan yarar sağlayanları da çok zor durumlara sokacak.

- Türkiye hem uygulamakta olduğu programların maliyetini azaltmak, hem de doğabilecek bir krizi önlemek için gerekli tedbirleri almak zorundadır.

- Alınması gereken tedbirlerin başında aşırı ucuzlamış olan dövizin pahalılaştırılması geliyor. Aşırı ucuzlamış döviz Türkiye’yi üretmeden, borçlanarak tüketen bir ülke haline soktu.

- Türkiye iyi bir enflasyon, faiz, ücret ve kur hedeflemesiyle “yüksek faiz düşük kur” sarmalını kırarak ekonomisini sürdürülebilir bir atılım içine sokabilir.

Hurriyet

Bu haber 305 defa okundu.