TDK'nın Karamanoğlu Mehmet savunması

Ortaçağ uzmanı Ünlü tarihçi Prof. Dr. Erdoğan Merçil, Karamanoğlu Mehmet Bey'in Türkçe'yi resmi dil ilan eden fermanı şaşınlatan kişi olduğu tezini, tarihi eserlerle çürütmüş ve o fermanı Selçuklu Divanı'nın verdiğini Haber7.com geçen haftalarda duyurmuştu.

O tarihte Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu'ndan görüş istemiştik ancak herhangi bir açıklama yapılmamıştı.

Haberin yayınlanmasından sonra Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu, konu hakkındaki görüşlerini şu açıklama ile duyurdu:

İşte Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu'nun o açıklaması:

Bu konuyla ilgili soruyu layıkıyla cevaplamak için, esasen 13.yüzyıl Anadolusunun tarihî ve kültürel şartlarının geniş bir açıdan ele alınması gerekir. Burada kısaca şu ifade edilebilir: Faksta belirtilen ve 2000 yılında Belleten’de (cilt:LXIV, sayı 239, ss.51-57) yayınlanan makalesinde Erdoğan Merçil olay hakkında çağdaş kaynakların ve modern araştırmaların verilerini değerlendirmş, sonuç olarak Türkçe hakkındaki kararın Karamanoğlu Mehmed Beğ’in fermanı ve yasağıyla değil, Selçuklu Divanı tarafından alındığını ifade” etmenin daha doğru olduğunu belirtmiştir.

Kaynaklar değerlendirildiğinde 1277’de bir ayaklanma ile Selçuklu tahtına oturtulan Cimri lakaplı kişinin taraftarlarının topladığı divanda bu kararın alındığı anlaşılmaktadır. Burada mesele, Karamanoğlu Mehmed Beğ’in bu kararın alınmasındaki katkısıdır. Olaydan kısa bir süre sonra yazılan İbn Bibi’nin El-Evamirü’l-Alaiyye adlı eserinde Türkçe ile ilgili olarak Divanda alınan karardan sonra işlerin yolunda gittiği ve vezirliğin Karamanoğlu Mehmed Beğ’e verildiği yazılıdır. Karamanoğulları hakkındaki Şikari tarihinde ise Cimri’yi hapisten kurtaranın Mehmed Beğ olduğu belirtiliyor. Makaledeki bilgiler topluca değerlendirildiğinde kesin olan noktanın Türkçe kararının divan tarafından alındığı olduğu belirtilmelidir. Bununla birlikte, karardan sonra olduğu çok açık olmamakla birlikte, öyle olduğu kabul edilse dahi, Mehmed Beğ’e vezirlik verilmesi onun bu süreçte etkin bir rol oynadığının işareti olarak yorumlanabilir. Hele Şikari tarihindeki bilgi doğruysa, Cimri’nin başa geçirilmesinde ve Türkçe hakkında alınan kararı veren divanın toplanmasında baş aktörün Mehmed Beğ olduğu sonucu çıkarılabilir.

Kaynakların yeterince net olmadığı bu gibi durumlarda kesin hüküm vermek zorsa da bu olayın ve Karamanoğlu Mehmed Bey’in bu olaydaki rolünün Anadolu coğrafyasında Türkçenin devlet dili olması sürecinde sembolik açıdan büyük önem taşıdığı değerlendirilmektedir.