Amerikan toplumu neden kısalıyor?

18 Haziran 2007 09:41 tsi
"Geçenlerde Avrupa seyahatim sırasında Amerikalıların cüssesinin dünyada olduğundan farklı algılandığını belirten istatistiksel çalışmaların doğruluğunu test edebilme imkânım oldu. Avrupalılar eskiden bize aşağıdan bakarlardı; şimdi pek çoğu bize yukarıd

Bunları, Guatemala ve Ebu Garip’de yaşanların bir sonucu olarak tükenen ahlaki otoriteyi kastederek mecazi anlamda söylemiyorum. Kastettiğim kelimenin tam anlamıyla boy ve kilo ile ilgili şeylerdir. 1970’lerde Avrupa’yı ziyaret ettiğim yıllarda kısa boylu olmama rağmen bana bile Avrupalılar kısa gelirlerdi. Şimdilerde ise Amerikan standartlarına göre uzun gözüküyorlar. Gözlemlenen bu olgular aslında araştırmacıların bulduğu sonuçlar ile örtüşüyor.

İktisat tarihçisi John Komlos ve Benjamin Lauderdale’in “Social Science Quarterly” dergisindeki çalışmalarının verilerinde de görülebileceği gibi Amerikan halkı kolonileşme zamanınında ve 20. yüzyılın ortalarında dünyanın en uzun insanları idi. Şimdi ise Amerikan halkı Batı ve Kuzey Avrupalılardan kısa ve şişman hale geldiler. Gelişmiş ülkelerdeki dağılımlara baktığımız zaman Amerikan nufusunun boy olarak en düşük seviyelerde olduğunu görüyoruz.

Bu saçma ve şaşırtıcı bir olay değildir. Çalışmada şu satırların altı çiziliyor: “Uzunluk, insan organizmasının sosyo-ekonomik çevre içerisinde nasıl zenginleştiğini gösteren bir ölçüttür.” Sosyal koşullardaki değişimleri boydaki değişmeleri kullanarak açıklayan antropometrik tarih (anthropometric history) isimli bir disiplin bile var.    

Örnek vermek gerekirse, hiçbir şey Dickens zamanı İngilteresindeki sert sınıf farklılığını, elit askeri akademi olan Sandhurst’un 15 yaş civarı öğrencileri ile onun rakibi olan emekçi kesimin Denizci Okulu(Marine School)nun öğrencileri arasında oluşan 23 cm’lik boy farkından daha iyi kanıtlayamaz. 1870-1890’lardaki kentli Amerikalıların kötü çalışma ve yaşam koşulları, 1890’larda doğan insanların ortalama boy uzunluklarını 1830’lara göre 2,5-3 cm daha kısa olmasına neden olmuştur. 1920’den sonra doğan Amerikalılar ilk endüstri kuşağı olarak yeniden endüstri öncesi Amerikan cüssesine kavuştular.

Peki Amerika’nın modern boy uzunluklarının düşmesi bize ne anlatıyor?

Kişi başı milli gelir ile ülkenin ortalama boy uzunluğu arasında normalde güçlü bir ilişki vardır. Standartlara göre, Amerikalıların Avrupalılardan uzun olması gerekmektedir; çünkü ABD’nin kişi başına geliri diğer bütün ülkelerden daha fazladır. Ama 20. yüzyılın ortalarından beri, bazı şeyler Amerikalıların boy uzunluklarını arttırmadan, zenginleşmelerine neden oldu.

Bunun sebebi tam olarak göçlerden kaynaklanan etnik karışım değildir. ABD'de yaşayan Hispanik(Latin Amerika) kökenli olmayan, ülkede doğmuş beyaz vatandaşları araştırmalara odakladığınız zaman bile Amerika’da yaşanan bu boy kısalmasını net bir şekilde görebilirsiniz. Bir başka değişle, göç ile boy kısalması arasında bir ilişki yoktur.  

Her ne kadar Komlos ve Lauderdale’nin makalesi Amerika’da büyüyen gelir dağılımındaki ve diğer sosyal alanlardaki eşitsizliklerin yaşanan bu boy kısalmasının bir nedeni olarak saysa da, yazarların kendisinin de altını çizdiği gibi “zengin Amerikalılar zengin Batı Avrupalılardan ve fakir Amerikalılar da fakir Batı Avrupalılardan daha kısadır.”

O zaman oluşan bu boy farkını açıklayabilecek iki argüman geriye kalıyor.

İlki Amerikan halkının tamamıyla “Fast Food Ulus” haline gelmesidir.

İki yazar “Amerikan çocukları Avrupa’daki çocuklara göre dışarıda daha fazla yemek yiyorlar ve yedikleri bu yemekler besin ve enerji değeri düşük ve kilo aldırıcı besinlerdir. Fast Food üzerine bu kadar yoğunlaşılmasının nedeni ise çok çalışmaktan dolayı aile için ayrılan zamanın azalmasıdır. ABD’de kişi başına gelirin bu kadar yüksek olmasının bir nedeni de Avrupa ile karşılaştırıldığında Amerikalıların daha fazla saat çalışmalarıdır” diyor.

Amerika’da ailelerin çocuklarına gereken önemi vermemesi de bu konunun daha detaylı bir açıklaması olabilir. UNICEF, geçenlerde 21 zengin ülkedeki çocukların refah seviyelerini sağlık, güvenlik, aile ve eşler arasıdaki, ilişkileri ele alarak ölçen bir rapor yayınladı. Rapor, Hollandalıları en üste koydu. Hollandalılar dünyanın en uzun insanları ve Hispanik(Latin Amerikan) kökenli olmayan Amerikalı beyazlardan 7 cm’ye yakın daha uzunlar. Amerika boy sıralamasında Polonya, Portekiz ve Macaristan gibi ülkelerin altında fakat İngiltere’nin üstünde 20. sırada yer alıyor.

Amerika’daki bu boy kısalığının açıklaması, yaşam beklentisi ile ilgili olduğu gibi, her ne olursa olsun, bizim yaşam tarzı ile ilgili bir şeylerimizin ters gittiği ortadadır. Bir Avrupalı kritik diyebilir ki Amerika aceleci ebeveynler ve ihmal edilmiş çocukların ülkesi haline geldi. Bir ülke ki pahalı sağlık sigortaları pek çok kişiyi kapsamı dışında tutuyor. Ve bir toplum ki bütün zenginliğine karşı o bir şekilde iğrenç, zalim ve kısa olmayı da başarabiliyor.  

(The New York Times, 15 Haziran 2007, Paul Krugman)
Ekopolitik.org

Bu haber 457 defa okundu.