Washington İsrail’i gözden çıkarır mı?

5 Eylül 2011 08:51 tsi
ABD yönetimi İsrail’e arka çıkma politikasını sürdürmek uğruna kendi çıkarlarından vaz geçebilir mi?



Başbakan Erdoğan’ın Davos’taki “one minute” çıkışı üzerine Süleyman Demirel ne demişti hatırlıyor musunuz? “Keşke olmasaydı” demişti, “şimdi mutlaka bunun faturasını çıkarıp önümüze koyarlar.”

Demirel’in korkusu Amerika’dandı. Çünkü bizde İsrail meselesi aslında Amerika meselesi olarak algılanır. Dünyada da böyledir. Çünkü herkes bilir ki İsrail’in pervasızlığı, şımarıklığı, tabiri caizse köpeksiz köyde değneksiz gezebilme rahatlığı büyük ölçüde ABD’nin bu ülkeye sağladığı sınırsız desteğe dayanır. Dolayısıyla İsrail’le bozuşmak Amerika ile bozuşmak anlamına gelebilir.

***

Muhtemelen Demirel’in “fatura çıkarırlar” diye korktukları arasında ikinci bir grup daha var ki o da dünya üzerindeki bütün Yahudilerin dâhil olduğuna inanılan uluslararası dayanışma ağı. Esasen onun da merkezi yeni kıtada.

Amerikalı Yahudiler bu ülkedeki finans sektörünün kilit noktalarında yer alıyorlar. Medya sektöründeki etkinlikleri de malum. Dolayısıyla Yahudi lobilerinin Amerikan hükümetleri üzerinde belirgin bir etki gücüne sahip olması kaçınılmaz. İsrail’in dünyadaki bütün Yahudiler için değerli ve önemli olduğunu da bilirsek ABD’deki Yahudi lobilerinin en az Telaviv’deki hükümet kadar bu ülkenin çıkarlarını gözetmesinde şaşılacak bir durum olmadığını teslim ederiz.

***

Evet, doğru: İsrail kendi başına bir jeopolitik güç değil. Harici payandalarla ayakta duruyor. İki dayanağı var. Biri ABD’nin, öbürü dünya Yahudiliğinin güçlü desteği.

Peki, ABD’deki Yahudi lobilerinin veya finans çevrelerinin gücü mü İsrail’e bugünkü imtiyazlı konumunu sağlayan? Bence değil. ABD’nin bölgesel stratejik çıkarları söz konusu olmasa Yahudi lobisinin desteği ABD-İsrail ilişkilerini bugüne dek güvencede tutamazdı.

İsrail’i ayakta tutan güç Amerika’nın etkili Yahudi lobileri değil, Washington’un Ortadoğu politikasıdır. İsrail devleti, ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kucağında bulduğu Ortadoğu uluslar mimarisi içinde Soğuk Savaş döneminde stratejik bir dayanak noktası teşkil etti. (Zaten İsrail devleti aslında sanıldığının aksine bir Amerikan icadı değil. İngilizlerin Washington’a verdikleri bir armağandı.)

***

Bugünlerde ABD’nin efsanevi Dışişleri Bakanlarından Kissinger’ın (Yahudi asıllıdır) 1973 İsrail-Arap Savaşı sırasında yürüttüğü telefon diplomasisinin kayıtlarından oluşan “Kriz” isimli kitabı okuyorum. Okumamış olanlara da tavsiye ederim. Her ne kadar sonradan büyük oranda redakte edildiği belli olsa da o telefon kayıtlarına baktığınızda Amerikan devletinin İsrail’e olan desteğinin esasen o günkü bölgesel dengelere dayandığını görebiliyorsunuz. Özellikle de Soğuk Savaş’ın belirlediği dengelere.

Elbette şunu söylemek mümkün: O günkü şartlarda bile İsrail politikası Amerikan dış politikası üzerinde ciddi bir yüktü. Zaten bunu söyleyenler ABD’de de bile vardı daha o günlerde. Ama dış politikada bir “tercih” yapılması söz konusu olduğunda Yahudi lobilerinin etkisi devreye giriyordu ve İsrail’e yönelik himaye politikasının sürdürülmesi tercih ediliyordu. Ama bugün İsrail politikası ABD açısından bir alışverişte tercih edilebilecek seçeneklerden biri olmaktan çıkmış bulunuyor. Çünkü bu alışverişten bir kazancı yok. Malını satıyor, ücretini de alıcıya ödüyor!

Geçmişteki Ortadoğu mimarisinin dizaynı için İsrail’e ihtiyacı vardı Amerikan dış politikasının. Soğuk Savaş yıllarında Türkiye ve İran -bilahare İran kaybedildikten sonra onun yerini alan Mısır- bölgede İsrail ile birlikte Sovyet etkisine karşı Amerikan dış politikasının dayanaklarıydı.

(Şunu da söylemek lazım ki Soğuk Savaş döneminin iki kutbundan diğeri de bölgede İsrail karşıtlığına dayalı bir ittifak sistemi kurmuştu. Ama Sovyetler Birliği de İsrail’in varlığına ihtiyaç duyuyordu. İsrail tehlikesinin mevcudiyeti sürdükçe bölgedeki Sovyet yanlısı Arap blokunu ayakta tutabilirdi çünkü.)

***

Bugün ise özellikle Arap Baharı ile birlikte bölgede taşlar yerinden oynadı; Ortadoğu’nun politik mimarisi yeni baştan şekilleniyor. ABD doğal olarak yeni Ortadoğu düzeninin yine kendi çıkarlarına uygun biçimde şekillenmesini arzu ediyor.

Ne var ki burada İsrail Washington’un bölgesel çıkarları adına eskisi gibi yardımcı değil engelleyici bir rol üstlenmiş görünüyor. Çünkü İsrail yürüttüğü hatalı politikalar yüzünden bölgede gitgide yalnızlaşıyor. Tıpkı bizim Süleyman Demirel gibi İsrail’i yöneten kadrolar da dünyanın değiştiğinin, Soğuk Savaş şartlarının geçerliğini kaybettiğinin farkında olmadıkları için yapıyorlar bu hataları. Türkiye’ye yönelik tutumları da bu cümleden. Ama sonuçta İsrail Amerikalıların taşımakta artık zorlanacakları bir yüke dönüşüyor. İsrail’i taşımak için bölgede işbirliği yapacağı müttefik bulması bugünden sonra mümkün görünmüyor çünkü. Hatta İsrail’den vazgeçmediği takdirde bölgedeki çıkarlarını da kaybedebilecek.

Şimdi buradaki soru şu: ABD yönetimi İsrail’e arka çıkma politikasını sürdürmek uğruna kendi çıkarlarından vaz geçebilir mi? Bu sorunun cevabını bazı fanatik Yahudi lobileri değil, son tahlilde Amerikan menfaatlerinin kendi menfaatleri olduğunun farkında olan Amerikalı Yahudiler verebilirlerse ancak o zaman ABD için problem hallolmuş olur.

İbrahim Kiras / Star

Bu haber 1,146 defa okundu.