Diktatörleri kim deviriyor?

23 Ağustos 2011 10:25 tsi
Esasen iç dinamiklerin doğurduğu bir siyasal gelişme var başlangıçta. Ama...

Başından beri aynı şeyi tartışıyoruz. Libya’da veya Suriye’de olanlara “Amerikan tezgâhı” diye bakan ve bu yüzden oradaki halk hareketlerine biraz mesafeli duran bir kesim var bir tarafta; öbür tarafta ise söz konusu gelişmeleri anlatırken “dış dinamikler”den söz edilmesini orada canları pahasına zalim diktatörlere baş kaldıran kitlelere hakaret olarak görenler var.

İç dinamikler-dış dinamikler tartışması diyoruz buna.

Bana sorarsanız, her iki kesimin de ortak hatası hakikatin bir kısmını hakikat sanmaları. Önce şunu görelim: Batılıların Kaddafi rejiminin devrilmesini istedikleri falan yoktu. Çünkü Kaddafi son yıllarda eski batı karşıtı çizgisinden vazgeçmiş, hem Afrika’da hem de Ortadoğu’da ABD politikalarına sorgusuz destek verir noktaya gelmişti. “Yeşil Kitap” müellifi ne de olsa zeki ve pragmatik bir adamdı. Sovyetler Birliği’nin dağılıp iki kutuplu dünya sisteminin ortadan kalkmasının ardından uluslararası sahnedeki eski rolünü sürdüremeyeceğini görmüş olmalıydı.

Dolayısıyla 11 Eylül sonrasında Afganistan ve Irak işgallerinin yaşandığı süreçte herkesi şaşırtarak akıllıca bir hamleyle batı bloğuna katılmakta tereddüt etmedi.

Kaddafi sadece ABD ile değil, Avrupalılarla da arasını düzeltmek için harekete geçmiş; özellikle Fransa ve İtalya ile hem Sarkozy’nin hem de Berlusconi’nin ağızlarını kulaklarına getirecek tarzda ilişkiler kurmuştu. Öyle ki İtalya’nın “işadamı” Başbakanı Berlusconi konuk olarak katıldığı bir Arap Birliği zirvesinde herkesin gözü önünde Libya diktatörünün elini öpmekten kendini alamamıştı. Yani Avrupalıların da Kaddafi rejimiyle bir alıp veremedikleri yoktu.

Peki, nasıl oldu da Sarkozy ile Berlusconi kısa zaman öncesine kadar aralarını sıcak tutmak için kırk takla attıkları, önünde yerlere eğilip ellerini öptükleri adamın kafasına bomba yağdırmak için birbirleriyle yarışa girdiler?

Aynı gerekçeyle. Ne için elini öptülerse aynı şey için kafasına bomba yağdırdılar: Ülkelerinin çıkarı için.

İç dinamikler-dış dinamikler tartışmasına nokta konulacak yer işte burası. Libya halkı -veya Libya halkının bir bölümü- Kaddafi rejimini devirmek üzere harekete geçtiğinde batılı güçler şu hesabı yaptılar: Libya bu süreçte bizim kontrolümüzden çıkabilir. Öyleyse ya Kaddafi’yi kurtaracağız ve mevcut rejimin devamını sağlayacağız ya da muhalif güçlerle -veya muhalif güçlerin bir bölümüyle- işbirliği yaparak böylelikle gelecekteki iktidarda pay sahibi olacağız...

Anlaşılan o ki ikinci seçeneği daha akla uygun ve tercihe şayan gördüler ve o yoldan gittiler. (Bu hesapları görmeyenler ise Türkiye’nin o günlerde Libya’ya müdahale konusundaki rezervlerini anlamadılar.)

Demek ki esasen iç dinamiklerin doğurduğu bir siyasal gelişme var başlangıçta. Ama hemen ardından dış dinamikler devreye giriyor ve birileri oradaki gidişatı kendi çıkarları yönünde manüple etmenin yollarını arıyorlar. Libya’da olan budur. Suriye’de olan da budur. Çünkü uluslararası siyasetin gereği budur.


İbrahim Kiras / Star

Bu haber 1,139 defa okundu.