Muhtıra dansı: ABD böyle döndü!

0 0 0000 00:00 tsi
Önceki Cuma gecesi Genelkurmay'ın internet sitesinden yayınlanan muhtıraya AB sert tepki gösterdi. Ancak ABD, AB'nin aksine muhtıraya gereken demokratik tepkiyi vermemiş ve Yasemin Çongar'dan "omurgasız" eleştirisi yemişti. Şimdi Çongar, Washington'

Yasemin Çongar'ın yazısı:

ABD'nin dönüşü

1 Mayıs sabahı, bir yandan Washington Post'un Türkiye ile ilgili başyazısını okurken, bir yandan da ABD'nin eski Ankara büyükelçilerinden Mark Parris'le sohbet ediyorduk. 27 Nisan muhtırasına "orduyu yıpratacak bir girişim" diye bakan Parris, ABD'nin verdiği tepkiyi yetersiz bulmuştu; Bush yönetimini, demokrasiye gerektiği gibi sahip çıkmamakla eleştiriyordu.
Washington Post'un başyazısını ise çok beğenmişti. "Göreceksiniz," dedi, "bu tip başyazılar, yönetimi, tutumunu gözden geçirme noktasına getirecektir."
Parris haklı çıktı. ABD, hafta içinde yavaş yavaş ağız değiştirdi.
Avrupa Birliği (AB), başından itibaren Türk Silahlı Kuvvetleri'ne (TSK) "Siyasete karışmayın" mesajı verirken, ABD, ortayolcu açıklamalarla yetinmiş, Dışişleri Bakan Yardımcısı Daniel Fried, 28 Nisan'da, "AB gibi, ABD'nin de muhtırayı eleştirip eleştirmeyeceği" sorusunu, "Biz taraf tutmuyoruz" diye yanıtlayabilmişti.

Bu açıklamaları, Washington'daki ve Türkiye'deki darbe şakşakçılarınca memnuniyetle not edilen Bush yönetimi, beş gün sonra, Dışişleri Sözcü Yardımcısı Tom Casey'nin ağzından, "Ordunun anayasal sürece müdahale etmesini ya da anayasa dışı bir şey yapmasını istemiyoruz" deme noktasına geldi. ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice da, Türkiye'de yaşananlar konusunda "AB ile benzer tutum içinde olduklarını" ilan etti.
* * *
Washington, Türkiye'de demokrasiye askeri bir müdahale süreci başlamışken ve açıkça darbe tehdidi yapılırken, resmen "tarafsız" kalmasının, bu sürece destek anlamına geleceğini bilmiyor mu?

Bu soruyu yönelttiğim yetkililer, tutumlarını "Türkiye'nin demokratik kurumlarını ve süreçlerini desteklediğimizi her ortamda söyledik" diye savunuyorlar. 'Darbe destekçiliği' suçlamasını kategorik olarak reddedip, Ankara'daki sivil ve asker muhataplarına da, 'demokrasiden yana mesaj' verdiklerini anlatıyorlar.
Bu 'demokrasiden yana mesajın' kamuoyu önünde net ifadesini bulmasında ise, Bush yönetiminin, başkalarının tepkilerine bakıp, bir ABD'li diplomatın deyişiyle, "resmi açıklamalarında geri kaldığını" görmesinin payı oldu.
Washington'ı, geride bırakan tepkiler arasında, AKP hükümetinin, Genelkurmay bildirisine karşı çıkan ilk açıklaması; Türk kamuoyu ve medyasında muhtıraya karşı bazı seslerin yükselmesi; AB'nin birçok koldan yaptığı eleştiri; ve, Parris'in dediği gibi, Amerikan gazetelerinin başyazıları sayılabilir.
O başyazılar ki, "Türkiye'de demokrasiye asıl tehdit Ak Parti'den değil, rakiplerinden geliyor" (Washington Post) saptamasını yapıyor; "Türk demokrasisinin, artık böylesi bir ordu vesayetine sığmadığını" (New York Times) kayda geçiriyor; "darbe tehdidinin Türk demokrasisine, ılımlı İslamcı bir cumhurbaşkanından çok daha fazla zarar vereceğini" (Wall Street Journal) duyuruyordu.
Ayrıca etkin Amerikan gazeteleri, Bush yönetiminin "tarafsız" tutumunu da açıkça eleştirdiler; "Türkiye'nin demokratik dengesini korumasında Washington'ın açık çıkarı vardır. (ABD) nerede durduğu konusunda, Türkiye'nin generallerinde hiç kuşku bırakmamalıdır" (New York Times) mesajını yönetime verdiler.
* * *
Bu ortamda, Beyaz Saray'da özellikle not edildiği anlatılan metin ise, ilginçtir, Downing Street çıkışlı. Britanya Başbakanı Tony Blair'in "demokratik ilkelere uyum" çağrısı, Bush yönetimine, 'Türkiye'nin AB yolunda kalmasını zorlaştıracak demokrasi dışı bir müdahaleye karşı daha net tutum alınması gerektiğini' hatırlattı.
Esasen, son yıllarda, AKP'yi şikâyet için ABD'li yetkililerin kapısını aşındırıp, "Siz desteklemezseniz, bunlar iktidarda kalamaz" türü bir ifşaatta beis görmeyen takımın anlamadığı konulardan biri de, işin AB boyutu.
Bush yönetimi, Türkiye'nin AB üyelik sürecini destekliyor; üyelik hedefini kendi çıkarına uygun buluyor. AKP, her ne kadar son dönemde, çabalarını yavaşlatmış, reformculuğunu 301 inadıyla gölgelemiş de olsa, Türkiye'yi AB'ye yaklaştırmak için samimiyetle çalıştı. Washington, hem bu çalışmayı, hem de AKP'nin muhaliflerinin (ve TSK'nın) AB'ye mesafeli durduğunu gördü, görüyor.
Tabii, bu demek değil ki, Bush yönetiminin istisnasız her mensubu, AB'ye endeksli bir AKP sempatisine sahip. Örneğin, zamanında, Başbakan'dan randevu için haftalarca bekleyen bir önceki Ankara büyükelçisi Eric Edelman'ın AKP'ye 'derin öfke duyduğu' Washington kulislerinin bayatlamış konularından.
Edelman'ın, son günlerdeki özel sohbetlerinde de, "AKP, Anadolu'da, İslamcı bir gündemle çok kötü işler yapıyor" ve "Türkiye'deki mitinglerden çok etkilendim. Bunlar, AKP için sonun başlangıcı" gibi sözler söylediği rivayeti var.
Ama bunlar, sadece rivayet. Gerçek olan, ABD'nin son bir haftada, "Taraf tutmuyoruz" ayıbından uzaklaşıp, "Ordu müdahale etmesin" mesajına varmasıdır.

Milliyet

Bu haber 625 defa okundu.