Canını seven “çiriş” yesin!

0 0 0000 00:00 tsi
Bu aralar semt pazarlarında bodur pırasaya benzeyen bir ot göreceksiniz. Kimilerinin gülük, kimilerinin çiriş dediği bu ot her derde deva! Çiriş sadece Nisan ve Mayıs ayında bulunuyor; sakın kaçırmayın!

Doğu illerimizden insanların büyük şehirlerde rastladığında uzun uzun koklayıp “memleket kokuyor, memleket” dedikleri bir ot var. Diyadinliler “Bu sene de ağzımız yeşile değdi; artık bize ölüm yok” diyerek çirişe olan özlemlerini dile getiriyorlar. Bodur pırasayı andıran bu ot Doğu’da baharın geldiğini gösteriyor. Karlar eridiğinde dağlarda çıkıyor.

Hem besin, hem ilaç

Dr. Fatma Güngör, Meral Aslay ve Kemal Çukadar’ın çiriş ile ilgili hazırladıkları araştırmada bitkinin gıda ve ilaç olarak kullanımından bahsediliyor:

“Çiriş (Eremurus spectabilis) gerek gıda ve gerekse tedavi amacıyla uzun yıllardır sevilerek tüketilmektedir. Ülkemizde çiriş bitkisinin genç sürgünleri ve taze yaprakları sebze olarak pişirilip tüketilmektedir (Öztürk ve Özçelik 1991). Komarov (1968) Rusya'da da sebze olarak tüketildiğini ve Sibirya’da aranılan bir bitki olduğunu ve semizotu ile ıspanak arasında bir tada sahip olduğunu belirtmiştir. Nitekim bunu Hedrick (1972) de kaydetmiştir. Ayrıca çiriş yaprakları, maydonoz gibi börek ve gözlemelerde sade ve kıymalı iç malzemesi  olarak, ya da ıspanak gibi yumurtayla kavrularak da tüketilebilmektedir. Yine bu bitki otlu peynir yapımında da kullanılmaktadır. Çirişin sebze olarak kullanımının dışında Kahramanmaraş'ta pilavın lezzetlendirilmesinde  (Tuzlacı 1985) ve etli kökler çorba yapımında kullanılmaktadır (Wendelbo 1982).
 
Çiriş bitkisi çok eskiden beri tedavi amacıyla da kullanılmaktadır. Özellikle Arap hekimler tarafından çiriş kökünden hazırlanan merhemler uyuz ve frengi tedavisinde kullanılmıştır. Dahilen idrar artırıcı özelliği vardır (Baytop 1984). Ayrıca Eremurus türlerinin köklerinden elde edilen kök ekstraktlarının (glukomannazlar) anti-tümör etkisinin olduğu tespit edilmiştir (Sikura et al. 1991).”

Çirişli yemekler

Bazı yörelerde gülük de denen çiriş otu pazarcıların dediğine göre “aynı ıspanak gibi pişiyor”. Çiriş tezgahına yaklaşmış hanımlardan biri biraz daha detaylı bir tarif verdi: “Otun sap kısmındaki beyaz zarı ayıklayın. Bazılarının içinde küçük çiçek filizi oluyor; onu da atın. Ayıklanmış çiriş saplarını yarım parmak uzunluğunda doğrayın. Güzelce yıkayın. Kaynar tuzlu suda 5 dakika haşlayıp çıkarın. Ayrı bir tavada soğan kavurun. Üzerine çirişleri koyup kavurun. Onun da üzerine yumurta kırıp yiyin.”

Aynı hanım, sütle bulgurla suluca bir yemek şeklinde pişirdiğini de anlattı. Yukarıdaki yazıda börek içlerinde, çorbalarda, pilavlarda kullanıldığını da okuduk.

Çirişi kıyma, domates ve bulgurla yemek olarak hazırlayan, havuçlu zeytinyağlı yemeğini pişiren veya domatesli-salçalı kavurmasını yapanlar da var.

Bizden söylemesi, bu ay çirişi kaçırmayın!

Arzu Aygen – iyibilgi.com

Bu haber 5,798 defa okundu.