ABD'yle nükleer oyun

9 Kasım 2010 13:18 tsi
ABD’de ara seçimlerden Obama hezimetle çıktı. Bu Türkiye-ABD ilişkilerini zedeler mi? Aslında hayır. Çünkü her iki ülke riskli konularda bir diğerine yaklaşıyor: Türkiye, nükleer santral projesine ABD’yi dahil ediyor. ABD, İran konusunda Türki

ABD’deki seçimlerde Obama’nın hezimete uğraması Türkiye’de soru işaretlerine yol açtı: Acaba Türkiye-ABD ilişkileri bundan etkilenir mi? Bu soru sorulurken demokratların Türkiye’ye yakınlığından yola çıkılıyor. Cumhuriyetçi Bush’un politikaları Türkiye ile öylesine zıt, Türkiye’nin gerilim yaşadığı İsrail’le o kadar paraleldi ki, Cumhuriyetçilerin yeniden iktidar olacağına yönelik endişe kaygı yaratıyor. Ancak ülkede yapılan seçimler, iki ülke ilişkilerini  bundan daha sorunlu hale getirmeyecek denebilir.

OBAMA ORTADOĞU’DA BAŞARISIZ

Çünkü;

1. Türkiye-ABD ilişkileri realist yaklaşımlara dayanıyor.

2. ABD ile ana sorunlu alanlarımız Ermeni tasarısı, İsrail, füze kalkanı ve Türkiye’nin başta İran ve israil’le ilişkiler olmak üzere dışpolitikada  ortaya koyduğu “bağımsız” yaklaşımlar şeklinde özetlenebilir.

Demokrat partili Obama döneminde Ermeni tezleri daha da güçlendi. Obama’nın samimi olarak görülebilecek çabalarına karşın Demokratlar üzerinde Musevi lobisinin etkisi daha büyük. Obama, Ortadoğu’da ne kendi istediği ne de Türkiye’nin dilediği hiçbirşey gerçekleştirebilmiş  değil. Eğer iki ülke arasında başat sorun İran ve İsrail politikalarındaki çatışmaysa, bu Cumhuriyetçi ya da Demokrat iktidarda değişmeyecektir. Bu yüzden çok fazla endişeye gerek yok. Zaten bir kaç yıldır birbirini test eden iki ülke artık bazı noktalarda uzlaşıya varıyor gibi görünüyor.

ABD’YE NÜKLEER DAVET

Türkiye’nin nükleer santral politikasını ele alalım. Türkiye’nin, Rusya, Güney Kore gibi ülkelerle nükleer santral anlaşması yapması ABD’yi huzursuz ediyordu. ABD, bu konularda Türkiye’yi çantada keklik gördüğü ya da kendi nüfuz alanının dışına çıkmayacağını düşündüğü için Türkiye’nin nükleer santral girişimlerine kulak tıkamıştı. Türkiye konuyla ilgili çeşitli ülkelerle temasa geçince de Washington’dan homurtular yükselmeye başlamıştı. Ancak daha sonra ABD tutumunu gözden geçirdi ve Washington’da yapılan tartışmalarda aynen şu cümle kullanıldı: “Hem Rusya’yla işbirliği yapıyor diye Türkiye’ye kızıyoruz, hem de nükleer santral konusunda kolumuzu kaldırmıyoruz.” İşte bu konuşmaların yapıldığı bir dönemde ilginç bir gelişme oldu. Türkiye, Güney Kore’yle yürüttüğü nükleer santral görüşmelerini sürüncemeye aldı. Güney kore’nin dün verdiği son teklif henüz kabul edilmedi, büyük bir ihtimalle de kabul edilmeyecek. Dün son teklif bakanlar kuruluna geldi. Erdoğan’a sunuldu. Ancak kuruldan olumsuz kanaatin çıkmış olabieceği belirtiliyor. Çünkü hala ortada Güney Kore’ye verilmiş bir yanıt yok. Sebebi şu: Geçtiğimiz haftalarda nükleer santralle ilgili Japonya’dan sürpriz bir teklif geldi. Enerji bakanlığına sunulan teklif, Güney kore’nin teklifinden daha kabul edilebilirdi. Türkiye, japonya’dan gelen teklifi bekletti. Güney Kore’yle nükleer ilişkier dondurulurken, şimdi Japonların teklifi üzerine gidilecek. Teklif veren Japon Toshiba firmasının ortaklarının Amerikalı olduğunu gözardı emeyelim. Bu şu anlama geliyor: ABD’yle nükleer ortaklığa gidiliyor. Yani Türkiye, Washington’dan gelen “örtülü” talep üzerine ABD’yi sürece katıyor.

TÜRKİYE YENİDEN SAHNEDE

İkinci konu İran: İran konusunda da bugün ilginç bir gelişme oldu. İran, batıyla yapılacak müzakerelerin Türkiye’de önümüzdeki günlerde başlayacağını duyurdu. Bu da şu anlama geliyor: Türkiye ile ABD arasında yaşanan Güvenlk Konseyi oylaması geriliminin ardından, ABD de Türkiye’ye doğru bir adım atıyor. Bu, İran nükleer krizinin biteceği anlamına gelmiyor. Hatta sorun da çözülmeyebilir. Ama en azından ABD, Türkiye’nin iran’ı ikna ettiği bir dönemde BM Güvenlik Konseyi’nden yaptırım kararı çıkarmasına karşın, Türkiye’nin girişimlerini desteklemek adına tıkanıklığı açıyor.

RAMPALAR TÜRKİYE’DE

Bir sorunlu alan da füze kalkanı projesi: Edindiğimiz bilgilere göre füze kalkanında da karar alındı. Türkiye, ABD’nin taleplerini yokuşa sürmeme eğiliminde. Yani Ankara füze kalkanına dahil oluyor. Ancak bu düğmenin Washington’da olacağı, rampaların Türkiye’de kurulacağı bir sistem olmayacak. Ankara, yapılan kapalı toplantılarda NATO stratejisinin öncelikli olduğunu, stratejinin belirlenmesinde Türkiye’nin aktif rol alması gerektiğini muhataplarına iletti. NATO genel Sekreteri Rasmussen geçtiğimiz günlerde Ankara’ya gelerek Erdoğan’a yeni konsepti sundu. Türkiye konseptte bazı değşikliklikler istedi ve bu değişikliklerin konsepte yansıtıldığı belirtiliyor. Şu anda en açıkça bilinen füze kalkanının Türkiye’nin hiç bir komşusunu hedef almadığının açıkça beyan ettirilmesi.

Yani şunu söylemek gerekiyor: Ankara’ya hala bir elçi atayamayan ABD ile Türkiye arasında ciddi sorunlar bulunuyor. Ancak önemli sorunlara önemli çözümler de perde arkasından yürütülüyor.

Bu dikensiz bir gül bahçesinde yürüdüğümüz anlamına gelmez.

Sorunlar çetrefilli ancak realist yaklaşıma sahip iki ülke ilişkilerindeki sorunlu alanları en azından yumuşatma sürecine girmişler gibi görünüyor. Bundan sonra Obama’nın seçimlerde hezimete uğraması süreci akamete uğratır mı?

Sanmıyoruz.

www.iyibilgi.com özel

Bu haber 991 defa okundu.