Türkiye'nin stratejik yaklaşımı korkutuyor

20 Ekim 2010 10:09 tsi
Mısır'ın önde gelen entelektüellerinden ve iktidardaki Ulusal Demokratik Parti'nin en etkili isimlerinden Prof. Cihad Awda, Ankara'nın Ortadoğu açılımlarının Osmanlı geçmişi sebebiyle bazı bölge ülkelerini rahatsız ettiğini söyledi.

Awda, "Ortadoğu tarihinde bir yeriniz var. Stratejik olarak Türkiye'nin yönetici elitleri bu geçmişle ilgili duruma bir cevap bulabilmiş değil. Gerçek ajandanız nedir? Mesele, izlenen dış politika değil, stratejik olarak ne yapmak istiyorsunuz, bunu bize söyleyin. " diyerek bu konudaki endişelerini ortaya koydu.

Son yıllarda Türkiye'nin gerçekleştirdiği dış politika açılımları Ortadoğu'da büyük bir heyecan meydana getiriyor. Ancak bu heyecanın aynı şekilde siyasi elitler arasında da paylaşılıp paylaşılmadığı sürekli bir soru işareti olarak kaldı. Bölgedeki siyasi sistemler Türkiye'nin gittikçe kendisini daha çok hissettiren varlığından rahatsız mı? Türkiye halen bir Osmanlı bakiyesi olarak mı görülüyor? AK Parti iktidarı bölgede nasıl algılanıyor? Bu soruların cevaplarını Mısır'ın önde gelen entelektüellerinden Hilvan Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dekanı ve iktidardaki Ulusal Demokratik Parti'nin en etkili isimlerinden, aynı zamanda Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in oğlu Cemal Mübarek'in beyin takımından sayılan Prof. Cihad Awda'ya sorduk.

Türkiye'de son yıllarda yaşanan değişimi takip ediyor musunuz? Biz, Türkiye'yi izlerken pek çok şeyi doğru anlamıyoruz. Gerçekte ne oluyor? Mesela bizim yöneticiler Türkiye'yi İslami bir parti tarafından yönetiliyor sanıyor. Türkiye, hiçbir zaman geleneksel Arap İslam anlayışı ile yönetilmedi ve bu tür bir İslam da Türkiye'de yok. Türkiye'de seküler bir yapı var. Türkiye'de şu anda İslam ile seküler yapı arasında bir adaptasyon süreci yaşanıyor. Erdoğan, İslam ve sekülarizm arasında bir yol bulmaya çalışıyor. İki sistem arasında nasıl bir formül bulabiliriz diye uğraşıyor. Endonezya ya da Malezya'daki bir İslami model izlenmiyor. Ayrıca Türkiye hiçbir zaman İslami bir devlet olamaz, çünkü Arapçayı resmi dil olarak ilan etmez.

TÜRKİYE'NİN BİR İMPARATORLUK SORUNU VAR

Türkiye'de aslında bir imparatorluk sorunu var. Tıpkı Fransa ve İngiltere'de olduğu gibi. Belki Atatürk küçük bir bağımsız devlet kurmuş olabilir; ama o geçmişin imparatorluk kalıntıları hep durdu. Türkiye, bu imparatorluk geçmişiyle ilgili sorununu henüz çözebilmiş değil. Büyük bir problem olarak duruyor. Türkiye'nin bu problemi sadece içeriyi ilgilendirmiyor. Aynı zamanda bölgeyi de ilgilendiriyor. Ortadoğu tarihinde bir yeriniz var. Stratejik olarak Türkiye'nin yönetici elitleri bu geçmişle ilgili duruma bir cevap bulabilmiş değil.

Osmanlı geçmişi bazı bölge ülkelerini korkutuyor mu yani?

Evet, aynen onu diyorum. Bu konuyu konuşmalısınız. Atatürk öncesi durum tekrar gündeminizde, buna bir çözüm bulmanız gerek. Yani Osmanlıcılık yeniden yükselişte ülkenizde. Türkiye'de İslam ve milliyetçilik hızla yükseliyor. Tüm bunlar neyin işaretleri buna bir cevap vermeniz gerek ve bunu dünyaya göstermeniz gerek. Dışişleri bakanınız konuşurken çok güzel mesajlar veriyor. Çok zeki bir insan. Ancak bu istediğimiz cevaplar değil, bu sorunu çözmüyor. Mesele, izlenen dış politika değil, stratejik olarak ne yapmak istiyorsunuz, bunu bize söyleyin.

Türkiye'nin yeni açılımlarından bazı bölge ülkeleri mi rahatsız?

Problem rahatsız olmak değil, problem Türkiye'den geliyor. İyi izah edemiyorsunuz. Gerçek ajandanız nedir? Çelişkilerle dolu bir dış politikanız var, birbiriyle çelişen bir sürü farklı politikalar. Mesela Türkiye ekonomik güç olmaya çalışırken diğer yandan da askeri anlamda gücünü koruyor, dil, milliyetçilik ve İslam ise yükselişte. Pek çok şey sayabilirim.

Tüm bunlarda ne gibi bir tehdit algılıyorsunuz?

Yani stratejik politikanız çok çelişkili. Uyumlu bir politikanız yok. Bu konuda net bir stratejiniz yok. Türkiye'nin stratejik olarak tam ne yapmak istediğini bilemiyoruz, bunu tahmin edemiyoruz.

Türkiye'yi tehlikeli mi görüyorsunuz?

Hayır; ama Türkiye kendisi için tehlikeli bir siyaset izliyor diyorum.

Ne gibi çelişkiler var Türk dış politikasında?

Mesela Irak'la ilgili ne yapmak istiyorsunuz? Irak'la ilgili stratejiniz Körfez ülkelerine gelince tamamen değişiyor mesela.

Bu normal değil mi?

Değil. Mesela Körfez'le tamamen ekonomik temelli ilişki geliştirilirken, Irak'la bu ilişki askeri temelli oluyor.

Kuzey Irak'taki operasyonlarını mı kastediyorsunuz?

Hayır, Irak'ın genelinde ilişkiniz bu temelli. Ben stratejik temelli bakıyorum sizin dış politikanıza. Mesela Türklerin anavatanı olan Orta Asya'daki Türk cumhuriyetlerine bakışınız farklı. Ortadoğu'da farklı, ABD ve Avrupa Birliği ile çok farklı. Yani şunu demek istiyorum: Türkiye'nin tek bir dış politikası yok, çok farklılıklar arz eden bir politikası var. Çok sayıda farklı dış politikalarınız var. Yine Irak'a döneceğim, siz Irak'ta ekonomik temelli ilişki kurduğunuzu söylüyorsunuz; ama bu inandırıcı değil.

Türkiye, çok esnek bir dış politika izliyor...

Hayır. Uyumlu değil demek istiyorum. Türkiye pek çok yol izliyor.

Yani bu korkutuyor mu sizi?

Hayır; bu bizde kafa karışıklığına yol açıyor. Türkiye'nin stratejik bir sorunu var. Yani tam olarak stratejik yönelimini belirlemiş değil.

Mısır'daki bazı yöneticiler Türkiye'ye güvenmiyor mu?

Hayır; kesinlikle bunu demiyorum. Onlar Türkiye'ye şöyle güveniyor: Ekonomi temelli politikalar konusunda sorun yok. Politik olarak da sorun yok; ama sorun stratejik. Ben Türkiye'ye ekonomik politik olarak 'evet' diyorum. Mısır'ın en önde gelen stratejistlerindenim. Ama Türkiye'nin stratejik olarak ne yapmak istediğini çözebilmiş değilim.

Yani bazı boş noktalar mı var diyorsunuz?

Evet aynen. Bu tam olarak tanımlıyor Türkiye'nin stratejik duruşunu. Mesela son yıllarda Türkiye yumuşak güç olmak için yoğun bir çaba sarf ediyor. Afrika ile, Mısır'la bu tür ilişkiler geliştirmeye çalışıyor; ama stratejik olarak Türkiye neyi amaçlıyor, bu bende soru işaretleri doğuruyor. Tüm bunlar ne için?

Türkiye ve Mısır stratejik olarak işbirliği yapabilir mi?

Aslında Türkiye'nin Mısır'la ilgili düşünceleri de yanlış. Mısır Müslüman bir ülke değil. Türkiye'nin tüm nüfusu Müslüman, ama Mısır'ın hepsi değil. Bu farkı bilmiyorsunuz. Türkler bunu bilmiyor. Kıptilerle işbirliği yapan herhangi bir Türk organizasyonu ya da şirketi görmedim. Türkiye ile seküler organizasyonlar arasında bir işbirliği yok. Hep Müslümanlarla işbirliği var. Müslüman Kardeşlerle (MK) var.

Nasıl yani Müslüman Kardeşler'le işbirliği?

Çok önemli bir olay MK üyesi Hasan el Melik. Onunla çok yakın bir işbirliği var. MK'nın en önemli finansörlerinden ve bu kişi parayı Türkiye ile işbirliğinden kazanıyor. Türkiye'den herhangi bir organizasyon Mısır'daki seküler insanlar için çalışmıyor. Sadece Müslüman olanları seçiyorsunuz. Bu Türkiye'yi problematik yapıyor. Sonuç olarak Türkiye'yi yönü olmayan bir ülke olarak tanımlıyorum. İyi bir ekonomik politikası var, sosyal politikası var. Uyumlu bir stratejik politikası yok, bu da yönünün ne yana olduğu konusunda belirsizlikler meydana getiriyor.

Bu haber 1,776 defa okundu.