ABD'ye Çin işkencesi

9 Ekim 2010 18:20 tsi
Türkiye çok stratejik bir hamle yapıyor. Çin’le ortak tatbikatın ardından, Çin Başbakanı’nı ağırlayan Ankara, iki ülke ticaretinde doları aradan çıkarıyor, Washington’dan gelen bilgiler bu işbirliğinin huzursuzluk yarattığı yönünde. Anka

Mavi Marmara saldırısı ve Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi toplantısında İran’a yaptırımlara hayır demesi stratejik denklemde deprem mi yarattı? Aslında hayır… Ancak bazı başkentlerde sismik hareketlenmelere neden olduğu da bir gerçek. 

Washington’daki İsrail lobisi bu gelişmeler üzerine harekete geçti. ABD’nin başkentinde Türkiye karşıtı bir hava oluşturulmaya çalışılıyor. Bunda kısmen de olsa başarı kaydediyor.

Ancak ABD’deki Türkiye’ye karşı tedirgin ilgi sadece bundan ibaret değil…

Türkiye’nin çok boyutlu dış politika gereği küresel denklemde temasa geçtiği ülkeler Washington’daki politika yapıcıların bir hayli ilgisini çekmişe benziyor.

Gelecek on yılda ABD’yle gücü eşitlenmesi beklenen Çin’le Türkiye’nin geliştirdiği ilişkilerden bahsediyoruz.

Geçtiğimiz haftalarda yapılan gizli ortak tatbikatın üzerine Çin Başbakanı’nın Türkiye’ye gelmesi “tuz-birer” mahiyetinde…

Önce ortak tatbikattan birkaç not…

Çin ve Türkiye ortak tatbikat yapma kararı alınca bu durum ABD’ye iletildi. Daha önce irsal, ABD ve bazı başka ülkelerin katılmasıyla yapılan Anadolu Kartalı tatbikatı, Gazze saldırısı sonrasında İsrail’e kibarca söylenen “katılma” mesajından sonra tartışma konusu olmuştu. ABD, İsrail’in katıl(a)madığı tatbikata kendisinin de katılmayacağını Ankara’ya iletmişti. Ankara da bunun üzerine başka bir ülkeyle tatbikat kararı aldı. Bu ülke Çin’di.

Buraya kadar olanlar basına yansıdı. Ancak yansımayan kısmı da var.

Türkiye, konuyla ilgili ABD’yi bilgilendirince Washington’da adeta “tüyler diken diken” oldu. Hemen Ankara’yla diplomasi trafiği başladı. Washington, Ankara’dan tatbikatı iptal etmesini istedi. Ancak bu olmadı. Bunun üzerine Washington “o zaman tatbikatta F-16’lar kullanılmasın” dedi. Ankara bunu da kabul etmedi. Son olarak Washington, “F-16’ları Çinli pilotlar kullanmasın. F-16’ların kokpit dizaynı ve teknolojisi sır. Öğrenmesinler” mesajı gönderdi. Türkiye bu talebi uygun gördü ve kabul etti.

Tatbikatın ardından Washington’dan aldığımız bilgiler, oluşan atmosfer “tedirginlik” mahiyetinde. Ancak dahası da var…

Çünkü Türkiye, dün Çin Başbakanı Wen Jiabao’yu ağırladı. Ağırlamakla da kalmadı. ABD’yi daha da rahatsız edecek iki konuda anlaşmaya varıldı. Yapılan anlaşmalar ve kültürel, ticari, ulaştırma alanlarındaki gelişmeler bir yana, şu iki konu oldukça stratejik. Buna göre Türkiye ve Çin, gelecek on yılda 100 milyar dolara çıkarmayı hedefledikleri dış ticaretlerini dolar üzerinden değil, Türk Lirası ve Yuan üzerinden yapacaklar.

Bundan 20 sene önce olsa… Bu adım Türkiye’nin karışmasına neden olurdu. ABD, elindeki tüm imkanları kullanarak Türkiye üzerinde baskı oluşturma ve bu kararından caydırma politikası izlerdi. Şimdi de rahatsızlar… ancak baskı oluşturma arayışına girmiyorlar… Sebep: Dünya küresel denklemini taşıyan köprünün altından son 20 yılda çok sular akmış olması… Daha önce Türkiye, Rusya ve İran’la benzer bir anlaşma yapmıştı.

İkinci çok önemli gelişme, Türkiye’nin Çin’le nükleer işbirliğine gidecek olması. Edinilen bilgilere göre Türkiye Çin’e nükleer projesinde öncelik tanıyacak. Yani Çin firmaları ve teknolojisi Türkiye’nin nükleer programından pay alacak.

Bu iki karar küresel politika denkleminin nereye gittiğini, son yıllarda uluslar arası politikada nasıl bir değişiklik olduğunu gözler önüne seriyor.

ABD Dışpolitikası denildiğinde akla gelen ilk isimlerden ve geçtiğimiz günlerde Türkiye’de bulunan Zbigniew Brzezisnki’nin bu anlaşmaları ve kararları duyunca ne düşüneceğini söyleyelim:

   1. ABD, “yükselen güçler” olarak tanımladığı ve aralarında Çin’in de bulunduğu aktörleri artık kontrol edemiyor.
   2. tarihsel, kültürel, jeopolitik ve stratejik nedenlerden ötürü Türkiye ile arasına daha önce sürekli mesafe koyan Çin, Ortadoğu’da etkin olabilmek için Türkiye ile masaya oturmak zorunda kaldığını kabulleniyor. (çünkü alınan kararlardan birisi de iki ülkenin üçüncü ülkelere ortak yatırımı. Ortadoğu’da Çin’e karşı önemli bir kültürel direnç ABD’nin de desteğiyle oluşmuş durumda.)
   3. Türkiye, küresel denklemdeki önemli aktörlerle ilişkilerini çeşitlendirerek sekiz yıldır uyguladığı dış politikasını derinleştiriyor. BM’den çıkan İran kararı önemli bir ders oldu. BM’de sadece ABD ve Rusya’ya temas Türkiye’yi ofsayta düşürdü. Türkiye şimdi Çin’le de stratejik ilişkilerini geliştirerek hem güvenlik konseyi hem de uluslar arası konularda etkisini artırıyor.

iyibilgi.com özel

Bu haber 1,500 defa okundu.