Çin kartı, kimlerin dengesini bozdu?

8 Ekim 2010 10:12 tsi
Eskiler, yenilerden rahatsız...

Çin’in elindeki en gelişmiş savaş uçaklarından Sukhoi-27 tipi uçaklar, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Birleşmiş Milletler temasları için ABD’ye uçtuğu günlerde askeri bir tatbikat için Türkiye’ye geldi.

Çin’in bir NATO üyesiyle yaptığı bu ilk askeri tatbikat için sesin iki katı hızla uçan jetler NATO ve Pakistan için netameli iki ülkenin, Pakistan ve İran’ın hava sahasını kullanarak Türkiye’ye geldiler.
Konya’da Türk Hava Kuvvetleri’ne bağlı F-4 uçaklarıyla birlikte 20 Eylül-4 Ekim tarihlerinde tatbikat yaptılar ve aynı yoldan ülkelerine döndüler.

Menzili 3500 kilometre olan uçakların yakıt ikmaline ihtiyaç duymuş olmaları muhtemel, ama bu bilgi de, yaptılarsa yakıt ikmalini nerede yaptıkları da açıklanmıyor.

Aslında bu kamuoyuna duyurulmuş bir tatbikat da olmadı. İlk kez Taraf gazetesinde Lale Kemal tatbikatı yeterli ayrıntı alamadığını yazarak duyurdu. Bu yazı vesilesiyle kamuoyu biraz daha ayrıntı alabiliyor. Dışişleri ve Genelkurmay kaynakları, yalnızca tatbikatın planlı bir tatbikat olduğunu, F-16 uçaklarının kullanılmadığını ve iddia edildiği gibi (İsrail’in davet edilmediği ve ABD’nin de katılmadığı Anadolu Kartalı tatbikatıyla bir ilgisinin olmadığını söylüyorlar.

Bu ayrıntıları vermelerinin bir sebebi var.

İsrail’de yayımlanan Haaretz gazetesi dün, yani akşamında Çin Başbakanı Wen Jiabo’nun Ankara’ya ineceği gün ilginç bir yayın yaptı. Bu yayında, Türkiye’nin ‘eski dostları’ ABD ve İsrail’i dışladığı Anadolu Kartalı tatbikatına ‘yeni dostları’ arasındaki Çin’i aldığını öne sürüyordu. Yeni dostlar arasında İran’ı özel olarak sayıyordu. Bu tatbikatta F-16 uçaklarının kullanıldığı da özellikle belirtilmişti. Haartez, bu tatbikat nedeniyle ABD’nin Türkiye’yi protesto ettiğini de yazıyordu.
Dışişleri kaynakları, ABD’den gelen bir protesto olmadığını söylüyorlar. Ancak Amerikan askeri yetkililerinin Türk askeri yetkililerine rahatsızlık beyan ettiği diplomatik camiada konuşuluyor. Hatta Amerikalıların, NATO gizlilik sınırları nedeniyle F-16’ların bu tatbikatta kullanılmaması konusunu açtığı, Türk yetkililerin de bu nedenle F-16’ları F-4’lerle değiştirdiği öne sürülüyor. İş bu derinliğe ulaşınca her zaman teyit almak mümkün olmuyor; ancak parçalar birbirini tamamlıyor.

İşin başka ilginç yanları da var. Örneğin, İsrail gazetesinin tam da Çin Başbakanı’nın Türkiye ziyareti başlarken ortaya attığı iddialara rağmen, ABD’nin bu işi resmen büyütme yanlısı olmadığı görülüyor.
Neden böyle olabileceğine ilişkin birkaç neden sıralayabiliriz:

* Örneğin NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen dün Türkiye’deydi ve Ankara’dan daha fazla Afgan asker ve polisinin Türkiye tarafından eğitilmesi için destek istedi. Türkiye tam bu ziyaret öncesinde Kabil’deki askeri görev gücünün süresini bir yıl daha uzattığını açıkladı. (Aynı gün Başbakan Tayyip Erdoğan hükümeti Irak’taki PKK mevzilerine sınır ötesi askeri harekât iznini bir yıl daha uzatmak için Meclis’e başvurdu.)
* Örneğin, Iraklı gruplar bu ziyaret öncesi yine Ankara’daydı ve Irak’ta bir hükümet kurulması için Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Bağdat’taki Şii gruplar üzerinde etkisini olumlu yönde kullanması için İran’a çağrıda bulundu. Irak’ta bir an önce bir hükümet kurulmasını -başka nedenlerle- en çok isteyen iki ülke ABD ve Türkiye.
* Örneğin, Türkiye, İran ile nükleer pazarlık konusunda hâlâ devrede. Amaç, İran’a sorundan ‘şerefli çıkış’ sağlayacak bir çözüm yolunda uzlaşmak.

İçişleri Bakanı Beşir Atalay’ın da PKK ile mücadele konusunda yeni temaslar için önümüzdeki günlerde Tahran’da olması bekleniyor.

Çin jetleri ise başbakanları gelmeden önce geldikleri yoldan geri dönerek meydanı ekonomi ve ticaret konularının tartışılmasına bırakıyor.

Tıpkı Türkiye’den önceki durakları Yunanistan, belçika ve İtalya’da olduğu gibi, Çin Başbakanı’nın hedefi, Avrupa Birliği’nden yükselen ‘Yuan’ı Avro karşısında biraz güçlendirin’ çığlıklarına aldırmadan ulaştırma, haberleşme ve altyapı alanlarında Avrupa’daki ağırlığını arttırmak istiyor.
Bu seferden beklediği, Üçüncü Boğaz köprüsü, Ankara-Sivas ve Ankara-Konya hızlı tren demiryolu hatları başta olmak üzere altyapı projeleri.

(Bakın yine yolumuz Konya’ya çıktı); Davutoğlu’nun memleketine...)
Yıllardır Türkiye-Çin ilişkilerini yakından izleyen Çinli gazeteci Zheng Jinfa, “Türkiye ile Çin’in ortak geleceği parlak” diyor; “Bir de Sincan (Uygur bölgesi) ile ilgili sorunlar çözülse, işbirliği sıçrama yapar”.

Tablo buyken Başbakan Erdoğan’ın Avupa Birliği’ne “İster alın, ister almayın” diye çıkışması rastlantı olabilir mi?

Murat Yetkin / Radikal

Bu haber 2,077 defa okundu.