Türkiye-ABD ilişkilerinin değişen boyutu

1 Ekim 2010 09:44 tsi
"ABD'nin Türkiye'nin bölgesinde tek taraflı ve yıkıcı politikalar izlediği bir ortamda Türkiye buna karşı reaksiyon gösteriyor."

Türkiye- ABD ilişkilerinin gerildiği günler geçiriyoruz. Tüm Batı Türkiye'nin neden ekseninin kaydığını tartışırken bunu mevcut hükümete ya da Avrupa Birliği'nin Türkiye'yi üyeliğe kabul etmemesine bağlayanların sayısı çoğunlukta. Ancak Türkiye ile ABD arasındaki ilişkinin çıkarlarının farklılaşması nedeniyle boyut değiştirdiği gerçeği gözlerden kaçıyor/kaçırılıyor. Son günlerde yaşanan bir kaç gelişmeyi masaya koyduğumuzda konuyla ilgili bazı ipuçları elde edebiliriz.

1- ABD'nin Mavi Marmara Vetosu

ABD'nin Mavi Marmara baskınına gösterdiği tepki Türkiye'nin beklentilerini karşılamaktan çok uzaktı. 27 Eylül 2010'da Birleşmiş Milletler'in “Gerçekleri Araştırma Komisyonu”nun 27 Eylül 2010'da açıkladığı raporda İsrail taammüden adam öldürmekle suçlanıyor ve açık bir şekilde olaydan sorumlu tutuluyordu (1). Bu rapor Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nda kabul edildi. Ancak oylamada tek bir ülke karşı oy kullandı: ABD. AB ülkeleri ise çekimser kaldı.

Ahmet Davutoğlu oylamada kabul oyu verenlere “Türkiye adına değil insan hakları adına” teşekkür etti ve ABD ile AB ülkelerine sitemlerini iletti (2). Açıkça İsrail'i suçlu bulan ve içerisinde Türk veya İsrail karşıtı üye olmayan bir komisyon tarafından yazılan Birleşmiş Milletler raporu böylelikle Batı'dan vize alamamış oldu.

2- Temsilciler Meclisi'nde Türkiye Karşıtı Karar

ABD Temsilciler Meclisi'nde lobisinin Türkiye'yi Kıbrıs'taki dini alanlar ile ilgili suçladığı tasarı bir oldubittiyle kabul edildi (3). Kararın bağlayıcılığı yok ancak Kıbrıs görüşmelerinin sürdüğü bir dönemde ve olağandışı usul uygulamalarıyla böyle bir tasarının geçmesini sadece Rum lobisinin gücüne dayandırmak akılcı olmaz.

3- Türkiye-Çin Tatbikatı

Taraf gazetesinin haberine göre Türkiye ve Çin, Çin Başbakanı Wen Jiabao'nun Türkiye ziyaretinden hemen önce, Konya'da bir hava tatbikatı yaptılar (4). İki ülke ilk kez ortak bir hava tatbikatı yapıyordu ve habere göre ABD konuyla ilgili Türkiye'den bilgi istedi. Askeri sistemi NATO'ya katıldığı 1952'den beri Amerika'ya angaje olan Türkiye'nin bu girişimi gözlemciler açısından büyük sürpriz. Bu durumun gelişimini zaman gösterecek ancak zamanlamaya bakılırsa Türkiye'nin “askeri portföy”ünü çeşitlendirmeye istekli olduğu yorumu yapılabilir.

Türkiye'nin isteklerinin ABD tarafından kaale alınmadığı, Avrupa Birliği'nin Türkiye'yi üyeliğe almada ayak dirediği, ABD'nin Türkiye'nin bölgesinde tek taraflı ve yıkıcı politikalar izlediği bir ortamda Türkiye buna karşı reaksiyon gösteriyor. ABD ile Türkiye'nin çıkarları git gide çatışıyor ve ortak noktalar daha da azalıyor. ABD, İsrail'i bu kadar desteklerken, Türkiye'den Afganistan'da savaşmasını isterken ve Irak konusunda Türkiye'yi etkisiz eleman olarak görürken iki ülke arasındaki ilişkinin farklılaşması gayet doğal.

Burada Amerikalıların anlamadığı şey tüm bu olanların Türkiye özgürlükçü, demokratik ve piyasa ekonomisi yanlısı bir sürece girmişken, yani “Amerikanlaşırken” gerçekleşiyor olması.

Kaynaklar

(1) Raporun tamamı için: http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/15session/A.HRC.15.21_en.pdf

(2) http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=1021462&Date=30.09.2010&CategoryID=77

(3) Kabul edilen karar için: http://thomas.loc.gov/cgi-bin/query/D?c111:2:./temp/~c111phhN3K::

(4) http://www.taraf.com.tr/haber/ordunun-ekseni-dogu-ya-kaydi.htm

Ahmet Cem Özen (Uluslararası ilişkiler uzmanı)

Bu haber 860 defa okundu.