ABD 2008'de çekilecek!

0 0 0000 00:00 tsi
Türkiye ve Ortadoğu Uzmanı İngiliz Prof. Hale, "ABD 2008'de çekilecek" dedi. Türkiye'deki seçimler ile ilgili de konuşan Hale'e göre seçim sonuçları üç ihtimale göre şekillenecek. İşte o üç ihtimal...

Ömrünün 40 yılını Türkiye’nin iç ve dış politikasını anlamaya adamış olan Prof. William Hale bu sorulara yanıt arıyor bir süredir. İngiliz profesör eylülden beri Sabancı Üniversitesi’nde ders veriyor ve uzmanı olduğu Türkiye’yi yerinde gözlemliyor.

Hale ile bu soruların yanıtlarını ve Türkiye’nin fotoğrafını konuştuk bu hafta. İngiliz profesörle perşembe günü Sabancı Üniversitesi’nde bir araya geldik. Kasım seçimleri ile ilgili üç senaryodan bahsetti Hale. DYP ve Anavatan’ın birleşme çabaları için “Anavatan yüzde 2 oy oranına sahip. Bu çabaların anlamı yok” dedi ve ekledi: “En çok ihtiyacınız olan şey aktif bir dış politika. Büyük resmi görün artık!”

---

Çankaya’yı bırakın Ortadoğu’ya bakın

Türkiye’de milliyetçiliğin yükseldiği yönündeki saptamalara katılıyor musunuz?

- Kamuoyu anketlerine göre böyle bir yükseliş var. Türk halkının AB’ye darılmasından kaynaklanıyor. Bence çok anlaşılır bir gelişme. Bir de Irak’ta olanlara reaksiyon olarak yükseliyor milliyetçilik.

Milliyetçilik yükseldikçe milli hassasiyetler üzerinden politika yapma eğilimi de artıyor. CHP’de de böyle bir eğilim gözleniyor. Ordu ve CHP arasındaki ilişkiyi nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Askeri kanat siyaset üzerine konuşurken çok dikkatli olmalı, siyasetten uzak durmalılar. Siyasi liderler de kendi yapamadıkları şeyler için ordudan medet ummayı bir kenara bırakmalı. Türkiye’de siyasetçiler omuzlarının üzerinden orduya bakıyor. Baykal’da bu eğilim var. Bir şeylere ulaşmak istiyorsa bunu yalnız başarmalı, orduya güvenmemeli.

‘İkinci andıç vakası’ olarak adlandırılan bir rapor ortaya çıktı. TSK’nın gazetecileri sınıflandırması doğru mudur?

- Bu konuda sadece orduyu suçlamıyorum ben. Bence Türk gazeteciler çok masum değil. Medyada orduyla ilişkilerini kötüye kullanan kişiler var.

ABD, KÜRDİSTAN İSTEMEZ

Türkiye için hassas bir mesele de Kerkük meselesi...

- Doğru. Barzani Kerkük’ü Kürt idaresine almak istiyor ama buna Türkiye kadar Irak’taki Araplar da karşı çıkıyor. Bu Irak’ta ciddi bir kaosa sebep olur. ABD Irak’tan 2-3 yıl içinde çekilecek. Çekildiği an Arap-Kürt savaşı çıkma riski var ki, Washington bundan kaçıyor.

Ama bu izlenimi vermiyor. Kürtlere yeşil ışık yakıyor.

- ABD’nin bağımsız bir Kürt devletine izin vermemesi için ciddi nedenleri var. Bağımsız bir Kürt devletine Türkiye, İran, Suudi Arabistan ve Irak’ın kendisi karşı. Oysa ABD’nin petrol yollarını ulaşılabilir tutması gerek. Bağımsız Kürdistan’a destek vererek bölgedeki aktörleri karşısına almak istemez.

İsrail gibi bir Kürt devleti kurulamaz mı?

- Hayır. Çünkü İsrail’in gücü ABD’deki lobilerden geliyor. Böyle bir şey Kürtler için söz konusu değil.

Kürtler bunun farkında mı?

- Barzani kesin farkında da halka söylemiyor.

Kuzey Irak’taki gelişmeler Türkiye’deki Kürtler’de bağımsızlık tohumları ekiyor mu?

- Bunu bilmek zor ama Türkiye’de bir Kürt problemi var, Türk devleti bunu açıkça dile getirmeli. Bağımsızlığa gelince... Türkiye’den ayrılmak çok riskli olur. Düşünün ki Güneydoğu, Türkiye’den ayrıldı. İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlere göç etmiş Kürtler ne olacak? Vatandaşlıkları geri mi alınacak?

ABD 2008’DE ÇEKİLİR

ABD’nin Irak’tan ne zaman çekileceğini öngörüyorsunuz?

- 2008’den sonra kalmasını pek olası görmüyorum.

Yeni ABD hükümeti mi geri çekilecek?

- Yeni hükümet kim olacak, nasıl davranacak bilmiyorum ama Irak’tan çekilme büyük bir süreç. Esas sorulması gereken soru Irak ordusunun yeterli etkinliğe kavuşup kavuşamayacağı. ABD Irak’tan çekildiğinde komşularla anlaşmalar yapması lazım. İran örneğin problem çıkarır. ABD çekildiği an, Güney Irak’a girer. Girmemesi için ABD’den bir şey alması lazım. Bu bir şey de ekonomik yaptırımların kaldırılması. Ama ABD’nin bunu yapabilmesi için Kongre’yi ikna etmesi lazım ki bu, Kongre’deki Musevi lobisi yüzünden imkansız.

Geçen yıl Irak’ta görev yapan ABD’li albay William Bache, ABD’nin Ortadoğu’da demokrasi yerine istikrarı hedeflediğini söyledi. ‘Amerikan rüyası’ bitti mi?

- Öyle görünüyor. Ama hakikaten buna inandılar, biliyor musunuz? Wolfowitz ve tüm neo-con’lar demokrasi getirerek Ortadoğu’yu kontrol edeceklerini düşündü.

Asıl mesele petrol değil miydi?

- Hayır, çünkü petrole ulaşmak için illa fiziksel olarak o bölgede olmak gerekmez. Ortadoğu’nun en büyük iki petrol şirketi İngiliz. Ve İngilizlerin Ortadoğu’da varlığı yoktu.

ABD çekilince neler olacak?

- ABD Irak’tan çıkınca Türkiye’ye çok bağımlı hale gelecek. Özellikle İncirlik dolayısıyla. Bölgede istikrar için Türkiye’ye ihtiyacı var. Türkiye’deki politikacıların ve karar mekanizmalarının daha geniş bir ufka bakmaları lazım. PKK, Kerkük, kırmızı çizgilere kilitlenip kalmamalılar. Kısa vadeli milli çıkarların yanı sıra büyük resmi görmeliler. Türkiye için bütün bir Irak’ın varlığı çok önemli. Bu yüzden daha aktif bir dış politikaya ihtiyaç var. Cumhurbaşkanı seçimleri gibi konulara çok saplanıyorsunuz. Tabii ki önemli ama kimin cumhurbaşkanı olacağı totalde çok fark etmeyecek. Türkiye kendine iyi bir rol kapmalı Ortadoğu’da. Bu da Talabani’yi görmeyi reddederek olmaz.

---

AKP ya tek başına ya da ortağı DYP

Sizce önümüzdeki genel seçimlerden çıkacak tablo ne?

- Üç senaryodan biri olacak:

1) 2002’deki gibi yalnızca AKP ve CHP yüzde 10 barajını aşacak. AKP yine ezici çoğunlukla hükümeti kuracak.

2) MHP ya da DYP’den biri de yüzde 10’u aşacak ve 70-80 arası sandalyeye sahip olacak. Böylece AKP 60 sandalye, CHP de 20 sandalye kaybedecek ama AKP yine de tek başına hükümet kurabilecek.

3) DYP de MHP de yüzde 10’u aşacak. Böylece AKP’nin sandalye sayısı 250-260’a düşecek. Koalisyon gerekecek, bunu da DYP ile yapması daha olası.

Anavatan ve DYP’yi bir araya getirme çabaları sonuçlanırsa senaryolarda bir değişiklik olur mu?

- Hayır, Anavatan’ın oy oranı yüzde 2’lerde görünüyor, herhangi bir değişiklik yapma gücü yok. Birleşme olup olmaması pek önemli değil.

Mesut Yılmaz geri dönse oranlarda değişiklik olur mu?

- Kesin bir şey söylemek zor ama Anavatan’ın gitmesi gereken çok uzun bir yol var.

Türkiye uzmanı İngiliz

WILLIAM HALE Oxford Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi ve Ekonomi okudu. Ortadoğu üzerine master ve doktora yaptı. Uzmanlık alanı modern Türk tarihi olan Hale, Londra Ortadoğu Enstitüsü’nde bölüm başkanlığı yaptı, Londra Üniversitesi’nde dersler verdi. Eylül 2006’dan beri Sabancı Üniversitesi’nde Türk iç siyaseti ve Türkiye’nin uluslararası ilişkileri üzerine dersler veriyor. Hale’in “Türkiye, ABD ve Irak”, “Türk Dış Politikası” ve “Türkiye’de Ordu ve Siyaset” adlı kitapları var.

Akşam

Bu haber 215 defa okundu.