Tahkim karnesi pek iyi değil

25 Mart 2010 15:01 tsi
"Dava açanların haklı bulunması kuvvetli bir ihtimal. Ve faizleriyle birlikte 10,1 milyar doların çok üzerinde bir para tutarı davacılara ödenebilir. Daha önce diğerlerine ödendiği gibi..."

Çukurova Elektrik ve Kepez Elektrik halka açık, elektrik üreten ve devletin iştirak hissesi bulunan şirketlerdi.

Kepez Elektrik’te devlet hissesi yüzde 42, Çukurova Elektrik’te yüzde 11,5 oranındaydı. Bu hisseler 1993 yılında DYP-SHP koalisyon hükümeti tarafından Uzan Grubu’na ait Rumeli Elektrik firmasına sırasıyla 33,1 ve 81 milyon dolara satıldı.

Elektrik üreten ve dağıtan iki şirketin hisselerini satın alan, Rumeli Elektrik firması, şirket yönetimlerini, İMKB’den topladığı hisselerle birlikte ele geçirince, Adana, Mersin ve Antalya bölgesinin elektrik üretim ve dağıtım imtiyazını da almış oldu. Daha sonra, Çukurova ve Kepez şirketleri “imtiyazı” kötüye kullanarak iletim hatlarından başka firmaların elektrik geçişine izin vermediler. Yapılan uyarılara rağmen durum düzeltilmeyince, 2003 yılında, Enerji Piyasası Kurulu her iki şirketin imtiyaz sözleşmelerini feshetti.

Şirketlerin üretim ve dağıtım imtiyazlarının fesih edilmesinin ardından, Kıbrıs Rum kesiminde faaliyet gösteren “Libananco” isimli bir şirket Çukurova ve Kepez Elektrik hisselerinin kendisine ait olduğunu ileri sürerek Türkiye Cumhuriyeti aleyhine tahkime gitti. El konulan hisseler için 10,1 milyar dolar talep etti. Daha sonra Libananco şirketinin Uzan Grubu’na ait bir şirket olduğu açıklandı.

Peki, Paris’te yapılan tahkimden nasıl bir sonuç çıkabilir? Türkiye tahkim davalarının pek çoğunu kaybetti. Özellikle enerji alanında, cebinde yatırım yapacak parası olmayan birçok Türk firması, kendilerine bir uydurma yabancı ortak bularak Türkiye’yi milletlerarası tahkime götürüp haksız kazanç elde etmeyi bir yol haline getirdi. Çünkü Anayasa’nın 125. maddesinde “milletlerarası tahkime yabancılık unsuru taşıyan anlaşmazlıklar için gidilebilir” deniyor. Libananco davası da yabancılık unsuru “yapay” olarak katılmış türden bir dava olarak değerlendirilebilir. Çünkü Libananco’nun hangi kaynakla, halka açık ve İMKB’de işlem gören Çukurova ve Kepez hisselerini satın aldığı meçhul.

Gelelim işin farklı bir boyutuna... Türkiye’de bulunan İmar Bankası ve Ada Bank üzerinden, olmayan Hazine bono ve tahvillerini pazarladığı ortaya çıkan kişiler, bu defa, Libananco davasıyla Türkiye’den para talebinde bulunabiliyorlar. Interpol tarafından aranan bu kişilerin nasıl oluyorsa, arama süreci durdurulup, tanıklığa davet edilebiliyorlar. Ve bu garip hukuki işlemler, Dünya Bankası Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi tarafından yapılabiliyor. Demek ki dava açanların haklı bulunması kuvvetli bir ihtimal. Ve faizleriyle birlikte 10,1 milyar doların çok üzerinde bir para tutarı davacılara ödenebilir. Daha önce diğerlerine ödendiği gibi.

Enerji Bakanlığı’nın, adeta bir soyguna dönüştürülen “milletlerarası tahkim” yolunu kullanan yerli şirketleri, bunların yabancı ortaklarını ve ne kadar para aldıklarını açıklamasında fayda var. Aksi takdirde, yabancı sermaye gelsin düşüncesiyle, 1999 yılında Anayasa’ya konulan “milletlerarası tahkim güvencesi” yerli bazı firmalara soygun imkânı sağlamaya devam edecek gibi görünüyor.

Süleyman Yaşar / Taraf

Bu haber 597 defa okundu.