Türkiye aracılığıyla yürütülen gizli pazarlık

8 Şubat 2010 08:08 tsi
İran ve nükleer kriz konusunda ciddi bir pazarlık yürütüldüğü apaçık ortada... Erhan Başyurt yazdı...

Erhan Başyurt / Bugün

Gizli yürüyen "nükleer" pazarlık...

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu Münih'te iki gün içerisinde tam 20 görüşme yaptı.

Masadaki konular az çok belli. İran, Bosna Hersek, Irak ve Karabağ...

Bunlar arasında İran ve nükleer kriz konusunda ciddi bir pazarlık yürütüldüğü apaçık ortada.

Bakan Davutoğlu, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı General James Jones ve İran Dışişleri Bakanı Muttaki ile arka arkaya tam 3'er kez görüştü.

Türkiye'nin aracı olduğu 'dolaylı görüşmelerin' yürütüldüğü gün gibi ortada...

Davutoğlu'nun bu arada Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Genel Direktörü Yukiya Amano ve Fransa Dışişleri Bakanı Kouchner ile de görüştüğünü ekleyelim.

Bakan Davutoğlu Münih dönüşü uçakta, Türkiye üzerinde bir gizli görüşme sürecinin yürütüldüğünü doğruluyor.

Ancak detay vermekten ısrarla kaçınıyor.

Türkiye'nin nükleer kriz konusunda ABD ile İran arasına sıkıştığı tezini reddediyor.

Aksine her iki tarafın da güvenine mazhar bir ülke olarak girişimlerde bulunulduğunu, sonuç alınması halinde bölgenin nefes alacağını kaydediyor

Davutoğlu, yeni sürecin detaylarını paylaşmaktan kaçınıyor ama Türkiye'nin "stok ülke" ya da "değişim merkezi" olması yönünde bir mutabakatın varlığı biliniyor.

İran, Tahran Nükleer Araştırma Merkezi'nde yüzde 3 buçuk oranında zenginleşmiş uranyumu "iyi niyet göstergesi" olarak vermeyi kabul ediyor. Karşılığında yüzde 20 oranında çok daha az zenginleşmiş uranyum almayı teklif ediyor.

Bu durum, İran'ın nükleer silah peşinde olmadığı yönünde güçlü bir delil sunacak.

İran, Uluslararası Atom Enerji Kurumu tarafından da açıklandığı gibi bu değişim için Türkiye seçeneğine sıcak.

Ancak, hammadde teminini kim sağlayacak? Bu konular o zaman netleşmemişti.

Türkiye'nin yeni süreçte benzer bir rol oynayıp oynamadığını, gizli yürüyen pazarlıklar sonuçlandığında göreceğiz.

İyi olan Suriye gibi İran'ın da çok önemli bir dış politika krizinde Türkiye'ye güven duyması.

Türkiye'nin, Rusya ve Fransa'nın aksine Viyana'daki İran aleyhtarı kararda çekimser kalması bu güveni pekiştirdi.

Ama daha önemlisi hem İran hem de Suriye, Türkiye'yi "honest broker" yani "dürüst arabulucu" olarak görüyor.

Türkiye üzerinden kendilerine zarar verecek bir kararın gelmeyeceğini biliyorlar ve kendi iç kamuoyları da içinde Türkiye'nin olduğu bir kararı çok daha kolay kabul edecek gibi.

Eğer bir "Acem oyunu" ile karşı karşıya kalınmazsa, Türkiye bölge barışı adına çok ciddi bir süreci sonuçlandırmak yolunda ilerliyor.

**

Bosna ve Sırbistan uzlaşabilir mi?

Türkiye'nin Bosna Hersek konusunda önemli bir girişim yürüttüğünü dün bu köşede anlatmaya çalıştım.

Sırbistan ve Bosna Hersek, Türkiye'nin arabuluculuğunda önemli bir mesafe kaydedebilir.

İki ülke arasında Türkiye'nin "güven artırıcı önlemler" yürüttüğü biliniyor.

Üzerinde yoğunlaşılan iki önemli kriz konusu var.

Dışişleri Bakanı Davutoğlu görüşmemizde mesafe alındığını doğruluyor. Ancak nihai sürece ulaşılmadan detaylar konusunda açıklama yapmaktan kaçınıyor.

Bu hafta içinde yapılacak görüşmeler, Bosna Hersek-Sırbistan arasındaki sorunların aşılması adına kritik dönemeç olabilir.

En azından ciddi bir ilerleme sağlanıp sağlanamadığı açıklık kazanır.

Önemli olan bu süreçte Sırbistan'ın da Türkiye'nin barış girişimlerine sıcak bakması...

Tarihin sayfalarındaki düşmanlıklar değil, dostluk dönemleri öne çıkıyor.

"Stratejik derinlik" hayat buluyor.

**

Sünni liderlere "Kuvay-ı Milliye" örneği

Suriye ve İsrail arasında gizli görüşme trafiğini sağlamada gösterdiği başarı, ABD ve İran ile Bosna Hersek ve Sırbistan süreçlerine kapı aralayan önemli bir unsur.

Türkiye, bölgesinde sorun değil barış üreten bir ülke olmak istiyor.

Nitekim Irak'ta da benzer bir rolü, Sünni grupların seçimlere katılmalarını sağlayarak oynadı.

Dışişleri Bakanı Davutoğlu, 7 Sünni grubun liderleri ile tam 11 saat aralıksız görüştüklerini kaydediyor.

İstanbul'daki gizli tutulan görüşmelerde, Iraklı liderlere 10'uncu, 16'ncı yüzyıl Bağdat'ını hayal etmelerini söylüyor.

Sonra da Irak'ın geleceğine verecekleri kararın nasıl etki edeceğini anlatıyor.

Hepsi bu da değil.

"Kuvay-ı Milliye örneğini verdim" diyor.

Bütün bunlar, Sünni liderlerin siyasi mücadelenin de eş zamanlı yürütülmesi gerektiğini kavramalarını sağlıyor.

Sonuç, Irak'ta barışa doğru son derece olumlu adım oluyor.

7 Mart'ta Irak'ta yeni genel seçimler var.

ABD'nin geri çekilmesi sürecini bu seçimle gelecek hükümet belirleyecek.

Seçime katılan bütün taraflarla sağlam ilişkilere sahip Türkiye umutlu, istikrar bekliyor.

Bakan Davutoğlu, Münih Konferansı'ndaki konuşmasında "Bağdat güvenlik içerisinde değilse, Türkiye de olamaz" diyerek Irak'a bakış açımızı özetledi.

Türkiye'nin "komşularla sıfır sorun" politikasının tek defosu, Ermenistan.

Orada da esas sorun Ermeniler'in işgalci tavrından kaynaklanıyor.

Ama bu konuda ayrıntılı bir analize ve Türkiye'nin beklentilerine ayrı bir yazımda yer vermeye çalışacağım.

Sadece şunu belirtmekle yetineyim, Türkiye Ermenistan ilişkilerinde yaşanan gelişmeler Münih'teki görüşmelerin bir diğer önemli ayağını oluşturuyordu...

 

 

Bu haber 924 defa okundu.