Amerika AB’yi bekleme odasına aldı

3 Şubat 2010 11:31 tsi
AB'ye karşı ABD'nin rahatsızlığı üç noktada toplanıyor: Afganistan'a asker gönderilmesi, Guantanamo'daki tutukluların durumu ve Kopenhag Çevre Zirvesi'nde AB'nin tutumu.

Beyaz Saray sözcüsünün 24-25 Mayıs tarihlerinde Madrid’de yapılması planlanan AB-ABD zirevsine Barack Obama’nın katılmayacağını açıklaması hem Madrid’de hem Brüksel’de soğuk duş etkisi yaptı. İspanya 1991’den beri gerçekleşen bu zirveye ABD Başkanı’nın katılmasını çok istiyordu. Öyleki Lizbon Sözlşemesi’ne göre Devlet ve hükümet Başkanları toplantılarının Brüksel’de gerçekleşmesi gerekirken İspanya buluşma noktası olarak Madrid’i belirlemişti (sözleşeme yürülüğe girmeden önce dönem başkanı olan ülkede yapılırdı).

Philip Gordon’un açıklaması, Hillary Clinton’un daha üç gün önce Paris’ten Avrupa’nın ABD ile olan ilişkilerinde her hangi bir “değişikliğin” yaşanmadığı mesajını vermesinin ardından geldi. Clinton Paris Askeri Okulu’nda yaptığı konuşmada Başkan Obama’nın uluslararası dosyalarlarda AB’yi çok fazla kaale almadığı düşüncesinin gerçeği yansıtmadığını ve ABD’nin Avrupa’nın güvenliği ile alakalı konularda aktif olmaya devam edeceğini ifade ederek Avrupalıların gönlünü aldı. NATO içinde “yeni stratejik konsept” çalışmaları da devam ediyor.

Amerika Rusya’yı Avrupa’nın güvenliğini ilgilendiren çalışmaların dışında tutmak istemiyor. Clinton bu yeni durumu konuşmasında şu cümlelerle ifade etti: “Birden fazla Avrupa yok. Bir Avrupa var. Partner olarak Amerika’yı dahil eden bir Avrupa. Rusya’yı dahil eden bir Avrupa” . Rusya ile kısmi de olsa temasta olmaları Rusya’nın nüfuz alanı politikasından uzaklaştırmayı ve Rusya’nın bölgesinde izole edildiği duygusuna kapılmamasını sağlamaya dönük. Çünki Amerika için Rusya yalnızca Avrupa’nın güevenliği ile alakalı meselelerde değil aynı zamanda Afganistan ve İran dosyalarında da önemsenmesi gereken bir devlet.

Clinton ayrıca konuşmasında NATO’nun üyelerini gelebielcek her hangi bir tehdide karşı koruyacağını da yineledi. Böylece uzun zamandır tedirginlik içinde olan Doğu Avrupa devletlerini de rahatlattı. Askeri meselelerde “şeffaflığı” savunan Clinton Rusya ile askeri konularda daha şeffaf olunacağını duyurdu. Böylece gizli hesaplarla bir ülkenin bir başka ülkeye saldırmasını önelenebileceğini düşünüyor. Tabii İran dosyası da gündeme geldi. Clinton ve Sarkozy Güvenlik Konseyi’nden yaptırım kararının çıkması konusunda anlaşmaya vardılar.

Şimdi üç gün önce Avrupa’ya seslenen Clinton’un olumlu konuşmasının ardından Obama’nın böyle bir karara nasıl vardığı konuşuluyor. Obama’nın AB-ABD zirvesine gelmeyecek olması zirvenin ileri bir tarihe ertelenmesini gerektiriyor ancak bu noktada da şüpheler var. Amerika’da yayımlanan Wall Street Journal’a göre Başkanın gelmemesi AB içinde Lizbon Sözleşmesi’nin yürülüğe girmesiyle başgösteren kurumsal “karamaşa”dan kaynaklanıyor.

Ancak İspanyol basını daha farklı gerekçeler ileri sürüyor. İspanya’da yayımlanan El Mundo gazetesinin haberine göre Kasım ayında Amerika’da gerçekleşen AB-ABD zirvesinde yaşananlar Obama’yı Mayıs’ta ikinci bir zirvede buluşmaktan caydırdı. Kasım toplantısında tek ağızdan konuşamayan AB liderlerinin tutumu Başkanı rahatsız etmiş ve toplantının kısa tutulmasına sebep olmuş. El Pais gazetesi ise AB ile ABD arasında yaşananları şu manşetiyle Salı günü okuyucularına duyurdu: ”Obama Avrupa’ya sırt çevirdi”. Gazetenin haberine göre Başkan Obama bu zirevenin Kasım 2010’da Lizbon’da yapılacak NATO zirevsi’ne dek getirilmesini istiyor.

Geçen sene Avrupa’ya üç ziyarette bulunan Barack Obama’nın Mayıs’ta İndonezya ve Avustralya’ya gideceği ve zirvenin son baharda NATO zirvesine dek getirilmesini istemesi açıktan söylenmese de bir krizin veya güven bunalımın yaşandığına işaret ediyor. İspanya Dışişleri Bakanı Miguel Angel Moratinos 11 Ocak’ta verdiği basın toplantısında AB’nin dünya sahnesinde marjinalleşmemesi için bu zirvenin önemsendiğini ifade ediyordu.

AB üyesi devletlere karşı ABD’nin rahatsızlığı üç noktada toplanıyor: Afganistan’a asker gönderilmesi, Guantanamo’daki tutukluların durumu ve Kopenhag Çevre Zirvesi’nde AB’nin tutumu. Afganistan meselesi ABD açısında 2010’un en önemli dışpolitika konularının başında geliyor. NATO üyesi devletlerin ek asker göndermesi talebine bir türlü olumlu yanıt vermemeleri Washington’da Avrupa devletlerine karşı daha mesafelei bir tutum almaya zorluyor. Özellikle Avrupa’da ki büyük devletlerin Amerikan hegemonyasına karşı çıkıp çok kutuplu bir dünya önerisinde bulunmalarına rağmen Afganistan meselesine mesafeli durmaları rahatsızlığı artıran faktörlerin başında geliyor.

Clinton’un konuşmasının bütünlüğüne bakıldığında Avrupa’yı ilgilendiren meselelerin dışında genel olarak AB’yi dahil eden bir politika söz konusu değil. Amerika’nın Avrupa ile karşılıklı konuşamıyacağını ve 1970'lerde Henry Kissinger'in sorduğu sorunun (Avrupa'ya telefon etmek istersem, kimi aramalıyım ?) Amerikalılar nezdinden hala gündemde olduğunu gösteriyor. Amerika bu tutumu ile çiçeği burnunda AB Dışişleri Bakanı Ashton’un bir anda saf dışı bırakıyor. Diğer üye devletleri de bekleme odasına aldığını gösteriyor.

Sinan Özdemir - Dünyabülteni

Bu haber 572 defa okundu.