En Sıcak Konular

Zillere değil, kapı tokmaklarına kulak verin

0 0 0000 00:00 tsi
Zillere değil, kapı tokmaklarına kulak verin Kapı tokmakları size neyi hatırlatıyor? Kanarya sesli elektrikli ziller varken bu da nereden mi çıktı? Eskiden güzelim kapıları süsleyen tokmaklar zaman içerisinde unutuldu. Oysa tokmaklar üç çeşitti. Erkekler için ayrı, kadınlar için ayrı...

Eskiden ağaçlardan özene bezene kapılar yapılır, üstlerine zevke uygun tokmaklar kondurulurdu. Zaman içerisinde dönemin mimarisine uygunluğu bakımından önce kapılarımız değişti, ardından da tokmaklarımız birer birer kalkmaya başladı. Eski evlerimizin vazgeçilmez aksesuarlarından biri olan kapı tokmakları, demir ustalarının hünerli ellerinde günlerce süren uğraşlar sonucunda şekil bulurdu. Tokmağın çıkardığı sesin o ustanın kapıyı yaparkenki ruh hali olduğuna, üzerindeki motiflerinse kötülükleri evden içeri sokmayacağına inanılırdı. Tokmalar üç çeşitti: erkekler için ayrı, kadınlar için ayrı, çocuklar için ayrı tokmaklardı bunlar. Eve gelen erkekse kendine ayrılmış tokmağı çalardı. Ev ahalisi anlardı ki eve yabancı biri geliyor. Tokmaklara bağlanan bezler, ipler hep bir anlam taşımış ve bu anlamlar uzun yıllar varlığını sürdürmüş.

İşlemeli kapılar, kapıların üzerindeki el emeği göz nuru tokmaklar her ne kadar günümüzde yok olmaya yüz tutsa da Anadolu’nun çeşitli yerlerinde bunların en güzel örneklerine rastlamak mümkün! Kale Kilit tarafından yayınlanan ‘Yaşayan Kapılar’ adlı albüm, Türkiye’nin dillere destan kapılarını, kapı kilitlerini ve tokmaklarını bir araya getirmiş. Türkiye’de çeşitli yörelere ait evlerin, köşklerin, camilerin, konakların ve sarayların kapıları, fotoğrafları ve kısa öyküleriyle yer bulmuş kitapta.

Kapı denince akla gelen ilk yer şüphesiz ki Erzincan’ın Kemaliye ilçesi! Kuruluşundan bu yana farklı kültürlerin yaşadığı bir yer olma özelliğini taşıyan Kemaliye bu çeşitliliği kapılarına da yansıtan ender yerlerden. Türk, Ermeni ve Rum ustaların ince işçiliklerle yaptığı tokmaklar zamanla zenginliğin de bir göstergesi olmuş. Tokmaklar motifsel olarak ne kadar zenginse, bu aynı zamanda ailenin de varlıklı olmasının bir işareti sayılmış.

Safranbolu’da ise tokmaklar uzun seneler boyunca kendine has bilgiler içermiş, tokmaklara bağlı iplerin bağlanış şekillerine göre anlamları varmış. Tokmaktan tokmağa dolanan ip, “şimdilik evde yokum”, tokmaktan aşağı sarkan ip ise “evdeyim, kapıyı çalabilirsiniz” anlamlarını uzun bir müddet korumuş.

Peribacaları ile tüm dünyaya nam salan ve birkaç yıl öncesine kadar pek bilinmeyen konaklarını diziler sayesinde tanıtma imkânı bulan Ürgüp, kapılarının canlılığıyla da dikkat çekiyor. Buradaki kapılar farklı renklere boyanıyor ve böylece taşa oyularak yapılan evlerin tek renginin kapılar olması sağlanıyor.

Fotoğraf sanatçılarının uğrak yerlerinden biri olan Ayvalık’a bağlı Alibey Adası’ndaki ‘Taş Kahve’, kapısındaki farklı renklere boyalı camların içeri yansıttığı renklerle gelenleri adeta büyülüyor. Adadaki kapılar ağırlıklı olarak pastel renklere boyanmış. Tokmakların üzerindeki motiflerde güçlü hayvan figürleri ve kadın yüzleri kullanılmış. Alibey Adası’nın kapılarına nazaran Bergama evlerinin kapıları, daha canlı renklere boyalı ve adeta birazdan şarkıların söylenmeye başlanacağı sokaklara açılıyor gibi... Çatıları neredeyse birbirine değecek gibi olan evler ise Manisa’nın Kula ilçesinde. Osmanlı kent dokusuna sahip olan Kula’daki evler; plan, kuruluş, ahşap, alçı ve kalemiyle Osmanlı sanatının başarılı örneklerinden sayılıyor. Baş ve köşk odalı evlerin en çok ilgi çeken yeriyse oda kapıları. Tarihî camilerinin, darüşşifalarının ve medreselerinin kapıları en şaşaalı olan yer ise Sivas Divriği! Hepsi birbirinden ihtişamlı kapılardaki taş işçiliği görülmeye değer.
 
Zaman



Bu haber 594 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    5,323 µs