Aşılar kime yarayacak?

0 0 0000 00:00 tsi
Sağlık Bakanlığı 210 milyon dolar tutarında aşı ihalesi açıyor. Seçilen aşıların niteliği de, ihalenin kime verileceği de tartışmalı. Dr. Ali Rıza Üçer, akıllarda soru işareti doğuran aşı ihalesini değerlendirdi.

Aşıda kim kazanıyor, kim kaybediyor?

Sağlık Bakanlığı'nca 2007-2009 yıllarını kapsayan 19 milyon dozluk büyük bir aşı ihalesi yapılıyor. (T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı, 10 Kasım 2006, Sayı: B.10.0.İMİ.0.00.00.02-937.05-9034, Konu: 5'li Karma Aşı / Yaklaşık Maliyet). Difteri-Asellüler Boğmaca-Tetanoz-İnaktif (injektabl) Polio (Tip 1,2,3)-Haemophilus Influenza Tip B (HİB) aşılarını kapsayan beşli kombine aşı   ihalesinin dikkat çeken ilk özelliği şimdiye kadar açılan ihalelerden farklı olarak bir yıllık olmayıp üç yıla yayılması.
 
İhalenin üç yıllık toplam tutarının 210 milyon dolar, yıllık tutarının da 70 milyon dolar olması bekleniyor. Oysa ki Sağlık Bakanlığı, zorunlu aşı takvimi kapsamındaki tüm aşılar için yılda yaklaşık 20 milyon dolar harcama yapıyor. Şimdi Bakanlık yetkilileri toplam aşılama harcamasının 3 katından fazlasını tek başına beşli kombine aşılar için gözden çıkarmış durumda. 
 
Bağışıklamanın başarılı olması için bu aşılar bebekliğin 2. ayı ile  4, 6 ve 18. aylarında tekrarlanan rapel dozlarıyla dört kez uygulanıyor. Beşli aşının içerisinde yer alan aşılar şu anda zorunlu aşı takvimi kapsamında bulunuyor. Ancak halen kullanılmakta olan Difteri-Boğmaca-Tetanoz (DBT) üçlü aşı kombinasyonu ayrı, diğer iki aşı (Oral Polio ve Haemophilus Influenza Tip B) ayrı uygulanıyor. Beşli aşı kombinasyonunun halihazırda uygulanmakta olan aşılara avantajı tek bir enjeksiyon ile daha fazla aşı yapılmasının sağlanması. Bu kombinasyon içinde yer alan asellüler tipteki boğmaca aşısının daha az yan etkisi olduğu ileri sürülüyor.
 
Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), Haemophilus Influenza Tip B (HİB) aşısının bebekliğin 2, 4 ve 6. aylarında yeterli antikor düzeyi oluşturmaması nedeniyle bu aylarda 5'li aşı kombinasyonunu önermeyip, şu anda ülkemizde uygulandığı gibi aynı dönemde ayrı karma ve ayrı HİB aşısı olarak 2, 4, 6. aylarda yapılmasını öneriyor. Yalnızca 12-18. aylarda rapel dozu olarak beşli aşı uygulanmasını tavsiye ediyor. Buna karşın beşli aşı ülkemizde muayenehanelerde yaygın olarak kullanılıyor. Şimdi muayenehanelerde yaygınlaşan bu uygulama Sağlık Bakanlığı’nın açtığı ihalede alınacak HİB'de içeren beşli aşıların kullanılmaya başlamasıyla ülkemizde de Amerikan Pediatri Akademisi’nin tavsiyesinin aksine 2, 4 ve 6. aylarda da kullanılacak.
 
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), beşli aşı kombinasyonu içerisinde yer alan inaktif (injektabl) çocuk felci aşısının o ülkede en son saptanan çocuk felci (polio) vakasının üzerinden 10 yıl geçmeden kullanılmamasını, bu süre içinde halen ülkemizde zorunlu aşılar kapsamında uygulanmakta olan oral (ağızdan verilen) çocuk felci aşısının kullanılmasını öneriyor. Türkiye'de son çocuk felci olgusu 1998 yılının sonunda saptanmış durumda. Bu durumda DSÖ'nün önerisine göre Türkiye'nin 2009 yılından önce inaktif (injektabl) çocuk felci aşısına geçmesi de doğru bir yaklaşım değil. Oral çocuk felci aşısı mukozal bağışıklık sağlıyor. Canlı aşı olması nedeniyle doğada vahşi virus dolaşımını önlediği için çocuk felcinin (poliomyelitin) dünyadan kökünün kazınmasında (eradikasyonunda) çok önemli. Ancak oral çocuk felci aşısı nadiren aşıya bağlı felç (paralizi) oluşturuyor. Bu nedenle çocuk felci görülme riski olmayan ülkeler inaktif çocuk felci aşısına geçiyor. Türkiye'nin Ermenistan, Gürcistan, İran, Kuzey Irak, Suriye gibi çocuk felci görülen ülkelerle komşu olması, sınır güvenliği, insan ve hayvan geliş geçişleri vb etkenler göz önüne alındığında da ülkemizde kitlesel olarak inaktif çocuk felci aşısına geçmek için henüz erken. 
   
Ülkemize maliyeti 200 milyon doları geçen beşli aşı ihalesinde Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü için aşı teknolojisi transferi yapılacağı iddia ediliyor. İhalenin teknik şartnamesinde "Aşıların dolumu, ambalajlanması ve etiketlenmesinin belirli bir sureç içerisinde ülkemizde gerçekleştirileceği bir ihale yapılacağı" belirtiliyor. Bu muğlak hüküm aşı teknolojisi transferine kapı açmadığı gibi sağlanacak teknolojik katkıyı dolum, ambalajlama ve etiketleme işlemlerine indirgiyor. Bu muğlak yükümlülüklerin maliyeti ise birkaç yüz bin doları geçmiyor. Yani 210 milyon dolarlık bu büyük ihalenin yanında devede kulak bile değil. Oysa ki Sağlık Bakanlığı'nın beşli aşı ihalesi sonucunda yapacağı 1 yıllık 70 milyon dolarlık harcama ile yüksek teknolojik standartlarda tüm bakteri ve virus aşılarını üretecek yatırımlar gerçekleştirilebilir.
  
Aşı sektörüyle ilgili güvenilir kaynakların ihaleyi kazanma olasılığını çok yüksek olarak değerlendirdiği Sanofi Pasteur ulus ötesi aşı devlerinin başında gelen bir Fransız şirketi. Dünya aşı pazarının yüzde 30'a yakınını bu ulus ötesi Fransız aşı firması elinde tutuyor. Bu ihaleyle ilgili tahminler gerçekleşirse Ermeni Soykırımı yoktur diyenleri hapis cezasıyla tehdit eden Fransa'ya hak ettiği yaptırımı uygulayan Türk Silahlı Kuvvetlerinin aksine Sağlık Bakanlığı adı geçen firmaya büyük çaplı kazanç fırsatlarının yolunu da açmış olacak. Beşli aşı ihalesiyle de Türkiye kaybedecek, ulus ötesi ilaç şirketleri kazanacak.

Dr. Ali Rıza Üçer
Güvercinevi.net

Bu haber 1,446 defa okundu.