Rus doğalgazı AKP’nin seçim sandığını ısıtıyor!

0 0 0000 00:00 tsi
Moskova, Ankara-Gürcistan yakınlaşmasından rahatsız olunca, İran’ı doğalgaz elçisi yaptı! Mesaj şuydu: Gürcistan’ın doğalgaz sorununu çözerseniz, Kasım seçimlerinde sizin sandığınız donar! Hükümetin yanıtı ise şu: “Sizden biraz doğalgaz

Enerji politikalarının “başlı başına” diplomatik silah olduğu “müfredat” konusu olacak kadar açıktı. Ancak kabul etmek lazım ki, Rusya’nın “herkesin” birden “vanasını boğması” işin pratiğinin ne denli tatsız olduğunu gözler önüne serdi.

Ancak atlanan bir nokta bulunuyor… Bu da Rusya’nın ve Putin’in bu güçlü silahı salt dış politik ya da ekonomik veçhelerle kullanmadığı. Elbette yine kendi çıkarlarını temin yolunda “ilgili” ülkenin iç ilişkilerini de “direkt” olarak hedef aldığı. Örneğin “A” ülkesine, “önünüzde seçimler var, ‘B’ ülkesi ile enerji konusundaki ilişkilerinize dikkat edin, vananız kısılabilir” demeye kadar! Bu oldukça yüklü bir iddia ve heyecanlı öyküsünün hallice irdelenmesi gerekiyor.
Enerji silahları içinde kritik hassas tetik taşıyan maddelerden biri de doğalgaz. Bu namluyu en şiddetli şekilde hisseden ülkelerden biri de açık NATO yanlısı dış politika giden Gürcistan. Rusya’dan gelen doğalgaza Moskova’nın belirlediği fiyatların ödenmemesi durumunda bu ülkeye sevkıyatın durması tehdidi altına yaşıyor Gürcistan. Hemen anımsanacağı gibi Gürcistan bu sorunu Türkiye üzerinden Azerbaycan doğalgazına ulaşmakla aşmaya didiniyor.

Sicil…

Bu ilk nokta. Dünyanın en büyük doğalgaz rezervleri İran Körfezi ve Hazar Denizi bölgesinde bulunuyor. Avrupa Birliği 2011 yılına kadar “Nabucco” boru hattı ile bu rezervlere doğrudan bağlantı kurmak istiyor.

Ancak Orta Asya doğalgazının da şimdilik tek dağıtımcısı olan Gazprom projeyi engellemeye çalışıyor. AB, Rusya’nın güvenilir bir tedarikçi olduğuna artık inanmıyor. Nedenler taze.. Rusya’nın gaz nakliye tekeli Gazprom, Ukrayna’ya yaptığı sevkıyatı kış ortasında durdurmuştu. Kiev de eksik olan gazı Avrupa’ya giden transit boru hatlarından aldı. Yani Avrupa bir anda “donma” tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. 

Doğalgazın donması şoku daha atlatılamadan Gazprom, Rus gazını Uzak Doğu’da gelişmekte olan ülkelere sevk etme tehdidinde bulundu. Takiben “Sachalin Adası”nda petrol ve doğalgaz sevkıyatında faal olan Shell konsorsiyumu, çevre vergileri yüzünden (!) yüzde 50’lik bir Gazprom katılımını kabul etmeye zorlandı.

Rus vergi denetçileri de aynı amaçla, Sibirya doğalgaz yatağı Kowytka’daki İngiliz-Rus TNK-BP konsorsiyumunu sıkıştırmaya başladı. Ayrıca holding, yaz ortasında fiyatları dört katına çıkarttı. Şimdi Bağımsız Devletler Topluluğu devletleri, Batı Avrupa’daki fiyata yakın olan bin metreküp başına yaklaşık 250 dolar ödüyor.

Kendi doğalgaz dağıtım ve nakliye tesislerinin bir bölümünü Gazprom’a bırakmaya hazır olan BDT üyeleri için fiyat biraz daha uygun (110 ila 130 dolar). Örneğin Moldovagaz’daki çoğunluğu Rus sevkiyatçılara devreden Moldova, Beltransgaz’ı Gazprom’a bağlamaya zorlanan Beyaz Rusya, İran’a giden yeni boru hattındaki haklarının yüzde 58’ini Gazprom’un kardeş şirketi ArmRosGaz’a vermek zorunda kalan Ermenistan veya Ukr-GasEnergo’nun önemli bir bölümünü devletin elindeki Naftogaz ile şeffaf olmayan yüzde 50 Gazprom ortağı RosUkr-Energo arasındaki ortaklığa devreden Ukrayna için. 
Karşı ama yavaş hamle…

AB, Avusturya’nın dönem başkanlığı sırasında, Türkiye, Romanya, Bulgaristan ve Macaristan’ın enerjiden sorumlu temsilcilerine, Nabucco boru hattı projesine siyasi destek sözü verdi.

Türkiye’nin doğusuna uzanacak olan 3.300 kilometrelik hattın temelinin 2008 yılında atılması bekleniyor. Böylece 2011 yılından itibaren ilk alternatif (yani Rusya’nın olmayan) doğalgaz, Hazar havzasından (Azerbaycan, Kazakistan ve mümkün olursa İran ile Türkmenistan) ve bazı Orta Doğu ülkelerinden (Irak, Mısır) doğrudan Bulgaristan, Romanya ve Macaristan üzerinden Viyana yakınlarındaki bir dağıtım tesisine pompalanacak.

İran’daki doğalgaz yataklarına bir bağlantının kurulup kurulamayacağı ise şu anda belirsiz. Nükleer sorunlar nedeniyle tecrit edilmiş durumda olan Tahran, daha ziyade Gazprom ile ittifak kurma eğiliminde görünüyor. İşte bu eğilime bir mim koyalım! Birazdan hatırlayacağız.

Bu Nabucco’nun Türkmenistan doğalgazına ulaşmasını imkânsız hale getirecek. Son dört yıldaki ABD güvenlik politikası, Gazprom ile Kremlin’in Avrupa’yı alternatif enerji kaynaklarından uzak tutmasına yardımcı oldu. Nabucco hattı Avrupa’nın Gazprom ve Rus sevkıyat sistemlerine bağımlılığı azaltacak. Güneydoğu Avrupa boru hattının yapılması ise Nabucco için öldürücü bir darbe olacak, çünkü her iki boru hattının potansiyel müşterileri aynı ülkeler. 

Yine de tüm bu projeler Rusya’dan gelen sevkıyatın yerini alamazlar. Avrupa’nın artan ihtiyacı nedeniyle gelecekte de Rus doğalgazına ihtiyacı olacak. Ancak tekel konumunu ekonomik ve siyasi amaçlar için suiistimal etme eğiliminde olan dünyanın en büyük doğalgaz şirketi Gazprom, enerji alışverişinin prensiplerine saygı göstermiyor. Gazprom kendi boru hatlarında yabancı bir enerjiyi kabul etmediği için, Hazar havzasındaki ülkeler doğalgazlarını Moskovalı şirkete satmaya zorlanıyor. Hem de Gazprom’un belirlediği koşullarla.
Bu enerji kaosunun Avrasya ayağı hepsinden daha karmaşık ve kaotik. Ama Rusya’nın hâkimiyeti aynı. Onun için hiç girmiyoruz..

Devlet Başkanı Putin 2003 yılında, Orta Asya’da Rusya yönetiminde bir doğalgaz “OPEC”i kurulmasını istemişti ve Gazprom da hala bu hedefi güdüyor. Müstakbel Nabucco hissedarları (Avusturyalı OMV, Macar MOL, Rumen Transgaz, Bulgargas ve Türk devlet enerji nakliye şirketi BOTAŞ) doğalgazı Rusya’dan alıyorlar ve Gazprom ile bir anlaşmazlığa girmeleri neredeyse düşünülemez! (İkinci mim) Gazprom gücünü Nabucco işletmesinde doğrudan yer alabilmek için kullanıyor.

Türkiye-İran-Rusya ve Kasım Seçimleri…

Rusya’nın enerjiyi ve özelde doğalgazı silah olarak derinlemesine kullandığını gördük. Şimdi işin hemen hiç bilinmeyen Türkiye boyutuna gelebiliriz. Gürcistan doğalgaz konusunda neredeyse tıkanma noktasına gelince, neredeyse son çare olarak Ankara’nın kapısını çaldı.

Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili Türkiye’ye gelerek bir hal çaresi aradı ve açıkcası Türkiye Ukrayna’ya bu konuda sıcak davrandı. Doğal olarak bu tutum Moskova’da hiç noş karşılanmadı. Ancak Rusya, son zamanlarda gelişen Türk-Rus ilişkileri ve Ankara’nın stratejik pozisyonu nedeniyle kendi komşu ülkelerine ve Avrupa’ya gösterdiği keskin yüzünü ortaya çıkarmadı.

Bunun yerine bir “ayna” kullanmayı tercih etti ve Ankara’ya bir yandan lisan-ı münesiple huzursuzluğunu hissettirirken İran eliyle de aba altından sopa gösterdi. Bakınız mim 1. Tahran, açıkca sudan bir sebeple tıpkı Rusya’nın Ukrayna’yı sıkıştırdığı bir metodla Türkiye’ye gönderdiği doğalgazın vanasını kıstı. Bu çok belli ki Moskova’nın telkini ile oldu ve tali nedenlerle birlikte açık iki mesaj içeriyordu.

Ya seçim sandığı ya Gürcistan…

İlki netti… Gürcistan’la Rusya’nın arasına girme. Doğalgaz işini kendileri halletsinler, sen kendi doğalgazınla ilgilen. Ve iki… “Bu arada önümüzdeki kış yapılacak seçimlerde başarılar!” Şimdi “Özen”li gözlere Moskova’nın resmi yayın organı “Rusya’nın Sesi”nin bu gelişmelere ilişkin haberini sunalım… Bakın hikaye nasıl anlatılıyor!

“İran’dan Türkiye’ye doğal gaz akışının azaltılması dolayısı ile Rusya, Türkiye’nin ricası üzerine Türkiye’ye doğal gaz sevklerini yeniden arttırdı. İran petrol ve doğal gaz bakanı Kazem Vaziri Hamane, Türkiye Enerji ve tabii kaynaklar bakanı Hilmi Güler ile telefondan konuşurken İran’ın iç talebi karşılıyamaması nedeni ile Türkiye’ye doğal gaz akışını yeniden azalttığını bildirdi. Türkiye’ye doğal gaz akışı hissedilir boyutta azaltıldı. Ankara, ülkeye doğal gazın kesintisiz olarak sağlanması için acele önlemeler gerçekleştirdi. Türkiye Enerji Bakanı Hilmi Güler’e göre Türkiye’nın ricası üzerine Rusya, ‘Mavi Akım’ ve Balkan boru hattı vasıtası ile Türkiye’ye yapılan doğal gaz sevklerini üçte bir artırdı…”

Gerçekten ilginç devam ediyor.. “Bu da, Türk piyasasında oluşan doğal gaz sıkıntısını giderek ve şimdiki aşamada vatandaşlara ve Türk ekonomisine enerji sağlamada problemler ortaya çıkmasını önlemek olanağını veriyor. En büyük Türk devlet petrol şirketi “Botaş” yöneticisi Saltuk Düzyol bununla ilgili olarak verdiği demeçte GAZPROM Rus şirketinin meydana gelen durumda Türkiye hususunda iyi niyet jesti yaptığını belirtti. Daha önce de Moskova’nın, Türk tarafının doğal gaz akışının artırılmasına ilişkin ricasına pozitif tepki verdiği olmuştu.

“Tüm bu hallerde Rusya, Türk enerji piyasasındaki durumun karışık olduğunu hesaba alarak Mavi akım boru hattı vasıtası ile yapılan doğal gaz sevklerini vaktinde artırdı. Bu sayede Türk ekonomisi bu karışık dönemlerde fazladan problemler ile karşı karşıya gelmekten kurtuldu.

Bu örnek Rusya’nın güvenli bir ortak olduğunu gösteriyor ve Rusya’nın yakıt sevklerini politik sorunların çözülmesi amacı ile baskı aracı olarak kullanmağa çalıştığı yolundaki iddiaları yalanlıyor. Bugün Türkiye’nin doğal gaz talebini % 65 oranında karşılayan Rusya, Türkiye’ye herkesten daha büyük miktarda doğal gaz sevk ediyor.”

Söylem harika! Bu bir haber metni olarak değil diplomatik bir nota olarak yazılsaydı, istisnasız herkes Rusya’nın Türkiye’ye aba altından sopa gösterdiğinde mutabık kalırdı. İşte dünya satranç oyunu böyle oynanıyor. Ya dış ilişkilerinizi bizim menfaatlerimizden uzak tutarsınız ya da seçim günü vatandaşlarınız titrer. Donmuş bir sandıktan da ne çıkacağı hiç belli olmaz.

iyibilgi.com

Bu haber 336 defa okundu.