2008'de işler neden kötüye gitti?

18 Aralık 2008 14:28 tsi
Ekonomi nasıl bu hale geldi? Süleyman Yaşar birer birer sebeplerini anlattı.

2008’de işler niye kötü gitti

Süleyman Yaşar / Taraf

Türkiye ekonomisi 2008’de iyi bir performans gösteremedi. Büyüme oranı düştü, işsizlik arttı, hisse senetleri büyük oranda değer kaybetti. Peki, bütün bunlar niye oldu?

Bir... Mart ayının ortasında Yargıtay Başsavcısı’nın iktidar partisi AKP’ye kapatma davası açması, 2008 yılında ekonominin kötüye gidişinin ilk nedenini oluşturdu. Milletvekili seçimlerinde yüzde 47 oranında oy almış bir partinin kapatılması ihtimali özellikle Avrupa Birliği’ne üye ülke yatırımcılarının Türkiye’ye olan güvenini sarstı. Yabancı sermaye girişi olumsuz etkilendi ve yatırım harcamaları azaldı.

İki... Merkez Bankası dünya ekonomisindeki mali krizin daraltıcı etkilerine rağmen, politika faizlerini 15 mayıs, 16 haziran ve 17 temmuz tarihlerinde yarımşar puan attırarak yüzde 15,25’den yüzde 16,75’e yükseltti. Faizlerin 1,5 puan artışı kredi maliyetlerini artırdığı için malını satmakta ve işletme sermayesi bulmakta zorlanan pek çok firma ya faaliyetini durdurdu ya da iflas etti.

Ekonominin 2008’de performansının düşmesinin üçüncü nedeni, Rusya’da hisse senedi fiyatlarının nisan ayından itibaren düşmeye başlaması ve Rusya’nın Gürcistan’la savaşması oldu. Rusya’da yaşanan olaylar Türkiye’de tüketici ve yatırımcıları olumsuz etkiledi. Türkiye, Kafkaslarda savaşa yakın bir ülke olarak algılandı. Bu durum Türkiye’nin risk primini artırdı.

Dört... 15 Eylül 2008’ de Lehman Brothers’ın batmasıyla bazı Türk zenginleri yurtdışındaki yatımlarından önemli ölçüde kayıplara uğradılar. Türkiye’de bir banka veya fon’un batmamasına rağmen dışarıda para kaybedenler sanki paralarını Türkiye’de kaybetmiş gibi medyada gürültü çıkardılar. Yurtdışında para kaybedenler hemen bir kriz lobisi oluşturup, hükümeti IMF ile anlaşma yapmaya zorlayarak alınacak paranın kendilerine verilmesini istediler. Medyada kriz lobisinin çıkardığı gürültü vatandaşı korkuttu, tüketici zaten daha önce belirttiğimiz nedenlerle gerileyen alımlarını daha da azaltarak toplam talebin iyice daralmasına neden oldu.

Beş... Ekim ayı ortasına gelindiğinde, daha önce düşük faizli Japon Yeni borçlanıp sonra da bu borçları yüksek faiz verdiği için Türk, Güney Afrika, Brezilya, Meksika ve Macar paralarına çevirenler, ekim ayında bu paralardan çıkıp tekrar güvenli para birimi olan Japon Yeni’ne döndüler. Bunun sonucunda diğer paralarla birlikte Türk parası da yüzde 30 oranında değer kaybetti. Liradaki bu hızlı değer kaybı vatandaşın gelir düzeyini düşürdü, ulusal gelir geriledi.

İşte bu belirttiğimiz beş ana neden 2008 yılında Türkiye ekonomisinin kötüye gitmesine neden oldu. Yılın ilk üç çeyreğinde büyüme oranı yüzde üç olarak gerçekleşti. Yılın son çeyreğinde ekonominin performansı daha da düşecek.

Peki, 2008 yılında ekonomide hiç mi iyi bir şey olmadı? Oldu. Taraf gazetesi kuruluşunun ilk yılında satışlarını 96 bine kadar yükseltti. Okuyucularının desteğiyle kısa sürede önemli bir marka değeri oluşturdu.

Taraf gazetesi, kriz lobisinin yurtdışında kaybedip Ankara’dan talep ettiği paraların hangi haksız gerekçelerle ve kriz bahaneleriyle Türkiye halkına ödetilmek istendiğini ortaya koydu. Kriz lobisinin geçmişte hep başarıyla oynadığı bu oyun bu kez yarıda kaldı.

Ayrıca Taraf, özel sektörün dış borçlarının büyük bir kısmının patronların yurtdışındaki paralarından kendi şirketlerine verdikleri borçlar olduğunu açıklayarak Türkiye’nin riskini yükseltmek isteyenlerin oyununu bozdu.

Taraf gazetesi olmasaydı, geçmişte ‘İstanbul Yaklaşımı’ adı altında zararlarını devlete ödeten kriz lobisi, her beş-altı yılda tekrarladığı bu oyunu bu kez, ‘Arnavutköy Buluşması’ ya da ‘Bebek Zirvesi’ gibi adlar altında yapacağı vurgunla sürdürecekti ve halkın parasına el koyacaktı. Kendi zararlarını vatandaşın sırtına yükleyecekti. Taraf gazetesi bu vurgunu açıklayarak 2008’de ekonomiye önemli bir katkı sağladı.

Bu haber 438 defa okundu.