En Sıcak Konular

Bilal Kemikli



Bilal Kemikli
0 0 0000

Mekân ve İnsanıyla Şehir



Son yıllarda şehir tarihçiliği alanında güzel çalışmalar yapılıyor. Özellikle mahalli ve mülki idarenin teşvik ettiği bu türden yayınlar, sadece kültür tarihine değil, aynı zamanda sosyal ve iktisadi tarihe önemli katkılar sağlıyor.

Tarih ilmi, adeta bir ummandır… Tarihçi bu ummandan kabına sığanı alıp bize sunuyor. Bunun için de özellikle arşiv kaynakları, hatıralar, aktarıla gelen menkıbeler, destanlar, efsaneler dikkat çeken malzemeler sunuyor. Bu kaynakların hangisinden tutunursanız tutunun, eğer bir konunuz ve metodunuz varsa, sizi alıp tarihin o gizemli sokağında seyrana çıkarır. Sanki belgeler ve bilgiler birer anne, tarihçi ise, annesinin eteğine yapışmış yol alan çocuk gibidir... O çocuk gördüklerini ve bildiklerini tahlil ve tasvir edecektir.

Tahlil ve tasvir edecektir; zira tarihçilik sadece belge nakli yahut neşri değildir. Bu belgeyi okuyacak, anlayacak, nakledecek ve aynı zamanda tahlil ve tasvir edecek. Tarihin karanlık sokakları, tahlil ve tasvirle aydınlanıyor. Zira tarihçi için keşif böyle başlıyor… Nakilden keşfe doğru bir seyir izliyor. Her ne ise, burada tarih felsefesi yapacak değiliz. Ancak birkaç gündür elimden düşüremediğim bir güzel kitap bunları söyletti. Bu kitabın büyük bir kısımını yayımlanmadan önce okumuş, yazarına bu yukarıdaki mülahazalarıma benzer görüşler serdetmiştim. Şimdi hem o mülahazaların, hem de gayretli bir çabanın ürününü, böyle güzel ve nezih bir baskıyla sunulan kitapta görünce… Evet, görünce heyecanlandım ve umutlandım.

Hangi kitaptan mı söz ediyorum? Bu kitap, sevgili dostum Salih Şahin’in Mekân ve İnsanıyla Sivas (Buruciye Yayınları, 2013) adıyla daha geçtiğimiz günlerde neşredilen eseridir. Salih Şahin, DTCF Fars Dili ve Edebiyatı mezunudur. Bir müddet Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde çalıştıktan sonra, Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde görev aldı ve burada uzun yıllar görev yaptı. Ne zaman yolum İstanbul’a düşse, Bâb-ı Âlî’deki o arşiv binasına uğrar, sohbet ederdik. Sürekli evrak okuyan, onları tasnif eden arşiv uzmanlarımız gerçek anlamda birer tarihçidirler. Bunu sadece Salih Şahin için demiyorum, tanıdığım diğer uzmanları da hatırlayarak söylüyorum. Zaten bu arkadaşlardan bir kısmı doktoralarını da yaptılar, üniversitelerimizde hizmet ifa ediyorlar. Bu bakımdan Arşiv, adeta bir enstitü gibi hizmet gördü; nitelikli tarihçiler yetiştirdi.

Salih Şahin, müstağni bir dost; onca teşvike rağmen işini yaptı, okudu, not aldı ve yazdı… Ama bir türlü akademik süreçler konusunda onu ikna edemedik.  Şimdi iyi ki de edemedik, diyorum; zira tarihe salt akademik kaygıyla bakmanın yanında her dem amatör kalabilecek bir nazarla da bakmak lazım. Sıradan ve samimi bakış… O, bunu başardı.

Mekân ve İnsanıyla Sivas, Sivas Nüfus Tahrir Defter’inin neşrine istinat eden bir eserdir. Evet, belge neşri; ama öyle orada kalmıyor, tahlil ve tasvirler de yapıyor. Geçtiğimiz yıllarda, bazı illerin nüfus sayımlarına ilişkin evraklar neşredilmişti. Sivas’a ilişkin bu yayın da, o çalışmaların bir devamı… Fakat diğerlerinde genellikle belgeler neşredilmiş, analizler yapılmamıştı. Bunda ise, verilen bilgilerden yola çıkılarak mahallelere dair önemli tahliller içeriyor. Mahalleler, buralardaki resmi ve sivil binalar, meslekler, dükkânlar, hanlar, hamamlar, insanlar, lakaplar, meslekler, misafir kalanlar vs. Şehir tarihi için fevkalade dikkat çeken bilgiler bunlar.

Bilindiği gibi, Osmanlı’da genel anlamda ilk derli toplu sayım, II. Mahmud döneminde, 1831 yılında yapılmıştır. Bu sayımın siyasi ve askeri iki amacı vardır;  1826’da kaldırılan Yeniçeri Ocağı’nın yerine kurulan Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye’nin asker ihtiyacını karşılamak ve devletin alacağı vergi miktarını belirlemek… Bu süreçte Sivas’ta iki kez seçim yapılıyor, ilkinde Velipaşazâde Selim Sıırı Bey görevlendiriliyor. Selim Sırrı Bey’in hazırladığı Nüfus Tahrir Defteri, merkezce yeterli bulunmuyor.
1834’te ikinci bir sayım yapılıyor. Salih Şahin bu iki deftere de atıfta bulunuyor, ama çalışması daha çok ikinci deftere dayanıyor.

Velhasıl bendenizi ziyadesiyle heyecanlandıran bu anlamlı çalışmayı, dostlarıma duyurmak istedim. Kim bilir bu duyurumuz, hem Salih Şahin’den daha başka güzel eserler beklemeye, hem de diğer şehirlerimizle ilgili böylesi anlamlı çalışmalara vesile olur. Ne dersiniz?

Bu yazı 2,420 defa okundu.






Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.





    Diğer köşe yazıları

     Tüm Yazılar 
    • 11 Nisan 2016 Öğrencime Mektup
    • 5 Şubat 2016 Sahici Büyük Kimdir?
    • 24 Ocak 2016 Aşkın Yolcuğu'na Dair
    • 1 Ocak 2016 Kar taneleri: Semada raks eden dervişler
    • 21 Aralık 2015 Eksik Gören Eksiktir
    • 10 Ağustos 2015 Çeşm-i Cihân'a Ağıt
    • 9 Temmuz 2015 Tevazu: İnsan toprağını işlemek
    • 28 Haziran 2015 Ses vermek?
    • 24 Haziran 2015 Bu kitap neden yazıldı?
    • 4 Haziran 2015 Muhalefeti mi seçeceğiz?
    • 10 Mayıs 2015 Ruhuma Sükünet Veren Şehir
    • 20 Nisan 2015 Sevgili kızım, beklemeyi bilmeliyiz
    • 5 Nisan 2015 Bedhah tuzaklara karşı
    • 9 Mart 2015 Bu iyi bir zamandır
    • 12 Şubat 2015 Oğluma birkaç not
    • 27 Ocak 2015 Öğüt Almak: Nasihatname geleneğimize dair
    • 19 Ocak 2015 Son hadiselere ve tartışmalara dair
    • 29 Ekim 2014 Dostun Bahçesinde Teferrüç Etmek
    • 14 Ekim 2014 Camide buluşalım…
    • 9 Eylül 2014 Bir Gönül Köprüsü

    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    4,589 µs