0 0 0000

Rice’ın ‘Yeni Ortadoğu’sunu doğru okumak!

ABD Dışişleri Bakanı Condolisa Rice, İsrail’in Lübnan’a saldırısının sürdüğü kritik bir günde önce Beyrut ardından da Kudüs’e resmi temaslar gerçekleştirdi. Rice’ın temasları sırasında sarf ettiği “yeni Ortadoğu” sözcüğü bir hayli ilgi çekiciydi. Hak ettiği ilgiyi de buldu. Amerikan Silahlı Kuvvetleri dergisinde iki hafta önce yayımlanan Ortadoğu haritasının yeniden şekillenmesi ile ilgili makale henüz hafızalardaki yerini koruduğundan, Rice’ın sözleri endişelere tuz biber ekti.

Harita ne diyor?

ABD Silahlı Kuvvetleri ile resmi bağı olduğu iddia edilen Armed Forces Journal dergisinde yayınlanan bir yazı 8 Temmuz’da basına düştü ve ciddi bir tartışma yarattı. Emekli Albay Ralph Peters’ın kaleme aldığı yazıda “Genişletilmiş Ortadoğu”daki ülkelerin sınırlarının yeniden çizilmesi gerektiği belirtiliyordu. Erdal Şafak, Sabah Gazetesi’ndeki köşesinde “öneriyi alt tarafı emekli bir albayın görüşü diyerek geçiştirmek yanıltıcı olur” diyor. Şafak haksız olmayabilir. Fakat Washington’da görüş beyan eden herkesin ABD’nin resmi politikasını yansıtıyor olabileceği düşüncesinden de kurtulmamız gerekiyor. Hatta “Amerika’nın resmi ağzı” Rice konuştuğunda bile hangi şartlar altında, nerede ve kiminle ne söylediğine bakmak gelişmeleri doğru okuyabilmek için oldukça faydalı olacak.

Rice’ın her söylediğini dinlemeli mi?

Rice, “tüylerimizi diken diken eden” o açıklamayı İsrail’in Lübnan’a saldırılarının sürdüğü günlerde yaptı. 24 Temmuz’da önce Lübnan’a uğrayan ABD Dışişleri Bakanı, Lübnan Başbakanı Fuad Sinyora ile yaptığı görüşmede, “Lübnan'daki insani durum bizi çok endişelendiriyor” dedi. Lübnan’daki insani durumun Washington’u ne kadar endişelendirdiğini bilemeyiz. Ancak bu endişenin Washington’u harekete geçirmeyecek kadar az olduğu aşikâr. Zira 26 Temmuz’da Roma’da yapılan toplantıdan hiçbir sonucun çıkmaması ve saldırının ilk günlerinde basına yansıyan “ABD iki hafta süre verdi” şeklindeki iddialar bunu kanıtlıyor. Buradan anlaşılan Rice’ın “her söylediğinin” ciddiye alınmaması gerektiği. Rice bu sözleri Beyrut’ta, Sinyora ile birlikteyken söyledi. Bu sözler içeriye (Lübnan) dönük yatıştırıcı ve diplomatik amaçlıydı.

Ertesi gün Rice, tartışmaya yol açan o sözleri söylediği Kudüs’e geçti. Rice İsrail Başbakanı Ehud Olmert'le görüşmesinden önce bir açıklama yaparak “Artık yeni bir Ortadoğu'nun zamanı geldi” diye konuştu. Ayrıca “Bu yeni Ortadoğu'yu istemeyenlere, zaferin bizim olacağını söyleme zamanıdır” diye de eklemeyi unutmadı. Rice, Türkiye’de “şüpheleri” harekete geçiren bu sözleri Lübnan Başbakanı Sinyora ya da Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile görüşürken söyleseydi, onu ciddiye almak gerekirdi. Fakat kimse şu gerçeği görmüyor: Rice bu sözleri, Olmert ile görüşmeden önce Kudüs’te söyledi. Yani, bu içeriye (İsrail) dönük bir mesajdı. Elbette bu mesaj Lübnan’a verilen mesajdan farklı anlamlar taşıyor. Lübnan’daki gelişmelerin insani boyutuna değinen Rice, kısaca “elimizden bir şey gelmiyor ama üzülmediğimiz anlamına gelmesin” demiş oldu. İsrail tarafında “yeni Ortadoğu’dan” bahseden Rice, İsrailli muhataplarına “İsrail’in haklı olduğunu, problemin Ortadoğu’nun yapısından kaynaklandığını ve bu yapı değişince İsrail’in güvenlik probleminin kalmayacağını” ima ediyordu. Ortadoğu’nun yapısından kasıt ise kabaca “şiddet ve terör üreten” yapısıydı. Yoksa sınırlar değil. Hepsi bu.

 “Önce Irak’tan çıksınlar”

Washington yönetiminin ağzından çıkan her kelimeyi dikkate alan ve düşüncesini bunlar üzerine inşa edenler, biraz da bölgesel gerçeklere yoğunlaşmalı. ABD’nin Irak ve Afganistan çıkmazına boğulmuşken, bundan sonra söyleyeceklerini “diplomatik” olarak algılamakta fayda var. Nasıl ki ABD, PKK’ya karşı Türkiye’yi rahatlatıcı “resmi” ama “diplomatik” açıklamalar yapıyor, Ortadoğu ile ilgili söylediklerine de bundan sonra bu gözle bakmalı. Yok, eğer ABD gerçekten kafayı “Ortadoğu haritasını değiştirmeye” takmışsa, onlara en güzel cevabı Murat Yetkin’in köşesinden Sn. Süleyman Demirel verdi: “Önce Irak’tan çıksınlar…”

Bu yazı 1,124 defa okundu.