En Sıcak Konular

Ali Bulaç


Ali Bulaç
0 0 0000

İdrak tutulması



Batı'dan Doğu'ya kaymakta olan ağırlık dengesinin mahiyeti büyüme performansı, üretim ve bunlarla elde edilen maddi zenginlik değildir, aynı zamanda Hind, Çin ve Japonların da bu yolu ve tempoyu tutturmaya ısrar etmeleri halinde Batı'dan Doğu'ya kayacak olacak derin bir nihilizm ve "felah yönelimi olmayan sahte refah"tır.

Nüfus artışı, kentlere göç, yoksulluk ve metropollerin çevresinde toplanan yığınlar, süren eşitsizlik ve adaletsizlikler, büyümenin gerekçesi olarak gösteriliyor. Kitlelerin istihdam ve işsizlik için de daha çok üretim, hızı yavaşlamayan büyüme, daha çok bilim ve teknoloji gerekir, deniyor. Ancak bu sorunların sebebi, çözüm olarak gösterilen şeyin ta kendisidir. Bir fasit daire içinde hareket, her geçen gün ruhu biraz daha karartıyor, S. Hüseyin Nasr'ın deyimiyle kararan ruh idrak tutulmasına yol açıyor. İletişim, interaktif beşeri ilişkiler, birbiri içine girmiş kent hayatı, medya, eğitim ve başka faktörlerin de etkisiyle bundan etkilenenler yine geniş kitleler oluyor. Entelektüellerin kaybolduğu bu modern çölde zaten bilim adamları (tabiat ve beşeri-toplumsal bilimlerde çalışanlar) ve aydınların tutulmuş bulunan idrakten haberleri yok, onlar sürecin mimarları olarak iş ve işlev görüyorlar. Dünya nüfusunun yüzde 3'ü beynini çalıştırıp tasarlıyor; yüzde 17'si yönetiyor, yüzde 80'i amelelik yapıyor.

Martin Buber bu derin insani trajediye "tanrının tutulması" demişti. Buber'in dediği Nietzsche'nin "tanrıyı öldüren" metaforundan biraz farklı bir şeydir. En doğrusunu Kur'an buyurmuştur: "Allah'ın unutulması." Allah'ı unutan insanlar bir süre sonra kendi nefislerini, özvarlıklarını da unutur hale gelirler ki, idrak tutulmasının sebebi budur.

Bu işlemin merkezi Batı'dır. Son helezonik zaman diliminde de, "Doğudan doğan güneşin ışınları" Batı'ya varınca hayli zayıfladı, pek aydınlatmayan, pek ısıtmayan naif huzmelere dönüştü. Kadim zamanlarda da böyle olmuştu. Grekler Doğu'dan aldıkları "hikmet"i "felsefe"ye çevirdiler ve bu yüzden onlardan tahsil etmeleri beklenen "hayır"dan mahrum kaldılar. Batı Roma'nın yıkılışından sonra Kıta Avrupa'sı, Kudüs menşe'li Hıristiyanlığı aldı, Avrupalı kavimlerin paganizmi içine yedirdi, zorba Roma devletini model seçip Petrus'un mezarı üzerine "dini Roma"yı inşa etti. Bu açıdan bakıldığında Doğu Hıristiyanlığı ile Batı Hıristiyanlığı arasında dağlar kadar fark var. Ve en son Müslümanlar kadim Babil, Mısır, Yunan, İran, Çin ve Hind hikmet, bilgi ve felsefe mirasını Kur'an'ı üst referans çerçevesi tutarak diriltip yeniden formüle etti. Yine Avrupa İspanya ve Sicilya üzerinden Abbasilerden aldıklarını 18. yüzyıl Aydınlanmasına çevirdi, bundan modernite, laiklik, sekülarizm, rasyonalizm, hümanizm ve ulus devlet imal etti. Dünyayı da yaklaşık 300 senedir iç muhtevalarını değiştirdiği mirasın imkânlarını kullanarak tahakkümü altında tutmaktadır.

Geldiğimiz yeni beşeri durumda farklı bir varlık tasavvuruna ve hayat tarzına ihtiyacımız var. Ne bu nihilist zihniyet ne bu hayat tarzı sürdürülebilir. Modern dünya mümkün dünyalardan biridir; ancak insana ve canlı hayata yönelik riskleri ve çatışma katsayısı en yüksek dünyadır. Elbette yeni bir dünya mümkündür. Daha adil, daha özgür ve ahlaki değerlere daha bağlı bir dünya. Böyle bir dünya için ortak sorumluluklar ve çabalar gerekir; bunu da her dinden, her bölge ve sınıftan hanif ruhlu insanların üstlenmesi beklenir. Zamanımız için sorumluluk üstlenecek "hanifler"i entelektüeller, filozoflar ve sanatçılar için kullanıyorum; kesinlikle onların geliştireceği çabayı akademisyenlerden, sosyal bilimcilerden, tabiat bilimcilerinden, stratejistlerden; insan hakları derneklerinden, feminist hareketlerden, sivil toplum kuruluşlarından uzak tutmalıyız. Geçen yüzyıl boyunca insanlığa büyük acılar çektiren faşizm ve komünizmin "resmi ideolojileri" vardı, 21. yüzyılda sözünü ettiğim dernekler, hareketler ve kuruluşlar hükümetleri, bakanları, sözde demokratik karar alma mekanizmalarını muhasara altına alıp kendi görüşlerini empoze ederler; devletin resmi görüşü yerine, sivil görüşü resmileştirirler. "Devlet"in yerini "sivil resmi görüş" alınca hiçbir şey değişmiyor.

 

Bu yazı 1,180 defa okundu.






Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.





    Diğer köşe yazıları

     Tüm Yazılar 
    • 6 Nisan 2013 Neyin özgürlüğü?
    • 7 Nisan 2012 NATO'nun alan dışı stratejisi
    • 12 Kasım 2011 İdrak tutulması
    • 16 Temmuz 2011 Dört aktör
    • 25 Haziran 2011 Tiyatro bu
    • 19 Mart 2011 Afetler, felaketler!
    • 12 Mart 2011 Darbenin medya ayağı
    • 10 Mart 2011 Modelin altı parametresi
    • 7 Mart 2011 'Türkiye modeli'
    • 12 Şubat 2011 İhvan ve İslam korkusu!
    • 22 Ocak 2011 Kısır döngü
    • 13 Ocak 2011 Azınlık veya zımmi!
    • 10 Ocak 2011 Çatışmalar ve potansiyeller
    • 18 Aralık 2010 Başka bir dünya, başka bir iktisad!
    • 15 Kasım 2010 Diyanet'te 'yeni dönem'
    • 2 Ekim 2010 Millî Görüş'ten son kopuş!
    • 18 Eylül 2010 Ayrışmanın fotoğrafı
    • 2 Ağustos 2010 Askerler ve rolleri
    • 26 Temmuz 2010 Neden akletmiyoruz?
    • 24 Temmuz 2010 35. madde

    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    4,140 µs