0 0 0000

CHP neden türbana yaklaştı?

Eser Karakaş - Star

Son günlerde herhalde basında çıkan köşe yazılarının yüzde ellisinden daha fazlası Deniz Baykal’ın türbanlı hatta çarşaflı kadınları parti saflarına kazandırma girişiminin nedenleri üzerinde yazılıyor

Öte yandan da son yirmi, yirmibeş senedir Türk-Sünni İslam tezlerine çok yakın duran MHP de Alevilere yönelik bir açılım arıyaşında.

AK Parti ise liberal tezlerden saparak son zamanlarda daha millliyetçi bir söylem içine giriyor.

Tüm bu arayışların, yeni yönelimlerin Mart 2009 yerel seçimleriyle doğrudan ilintili olduğuna kuşku yok.

TBMM’de grubu olan partilerden sadece DTP yeni bir arayış içinde değil, hatta eski çizgisini daha da keskinleştirme çabasını yürütüyor.

Özellikle AK Parti, CHP ve MHP’nin bu arayışlarının temelinin iyi anlaşılması gerekiyor.

1950 sonrası ABD’de başlayan ve daha sonra başka ülkelerde de üniversite müfredatlarına az da olsa giren ‘Kamusal tercihler’ bilim dalı aslında bu yaşananları ‘ortanca seçmen’ teorisi çerçevesinde çok net bir biçimde açıklıyor.

Türkiye’de siyasetçilerin büyük bölümünün kuramsal olarak bildiklerini sanmadığım ama sezgisel olarak bu doğrultuda davrandıkları ‘ortanca seçmen’ (median voter) kuramına göre toplam seçmenler içinde belirli bir siyasal meselede sayısal olarak en ortadaki seçmenin pozisyonuna yaklaşan, bu seçmenin düşündüğü ile aynı şeyi söyleyen siyasal partinin matematik olarak seçim kazanmaması mümkün değil.

Burada birinci zorluk seçim sonuçlarını belirleyen çok sayıda meselenin eşanlı varlığı; aslında gerçekçi bir yaklaşımla Türkiye’de seçim sonuçlarını belirleyen toplam konuların sayısını onun altına indirmek mümkün.

İkinci zorluk ise siyasal partilerin söz konusu meselelerde ortanca seçmen denen seçmenin tavrını çok iyi kavrayıp kavrayamayacakları.

Ortanca seçmen kuramına, bu kuramı bilerek ya da sezgiyle yaklaşarak uygun davranan partilere siyaset bilimciler merkez partileri diyorlar; aslında bu partilerin merkeze yani ortanca seçmene yaklaşmaları muhtemelen bu seçmenin görüşlerini benimsedikleri için değil ama pragmatik davranıp ortanca seçmene yakınlaşıp oylarını maksimize etme isteklerinden.

Bu kuramı bilerek ya da bilmeyerek ortanca seçmene kasıtlı bir biçimde ve ısrarla yaklaşmak istemeyen siyasal partilere ‘doktriner partiler’ deniyor ve bu partilerin seçim kazanmaları mümkün değil.

Türkiye’de 1950’den günümüze seçim kazanan partiler hep ortanca seçmene yaklaşan partiler; DP, Adalet Partisi, ANAP ve şimdi de AK Parti hep ortanca seçmen değerlerine çok yakın durmuş partiler ve sandıktan da hep bu partiler çıkmışlar.

CHP ise ısrarla ve istikrarlı bir biçimde ortanca seçmen değerlerine uzak duruyor ve böylece seçim kazanma şansını ortadan kaldırıyor; CHP’nin iktidara çok yaklaştığı, oyunu yüzde 42’ye çıkardığı tek seçim 1977 seçimi ve burada da söylem değiştirerek ortanca seçmene yaklaşmayı başaran Ecevit’in katkısı büyük ama sonra tekrar eskiye dönüş söz konusu.

1983 seçimlerinde Özal’ın dört eğilimi birleştirme söyleminin altında da başarılı bir biçimde ortanca seçmene yaklaşma stratejisi var.

Bugün TBMM’de dört partinin grubu var; bu partilerden CHP, MHP ve DTP uzun bir süredir ortanca seçmene sırtını dönmüş yani seçim kazanma endişesi olmayan doktriner parti görüntüsü veriyorlar.

Ortanca seçmene en yakın duran parti hiç kuşkusuz AK Parti ve bu nedenden de son üç seçimde (iki genel, bir yerel) büyük bir zafer kazanıyor.

Bugün yani yerel seçimlere yaklaşık dört ay kala CHP’nin türbana ve çarşafa yönelik açılım söyleminin altında kimse empati, daha demokratik, daha az dışlayıcı bir Türkiye arayışı olduğunu zannetmesin, tüm yapılan edilen muhafazakar damarı çok belli ortanca seçmene açılım yani oy artırma çabası (çok meşru bir yönelim).

MHP’nin alevi açılımının altında da aynı kaygının yattığına kuşku yok; bu açılımları yapmayacak CHP ve MHP’nin Mart 2009’da şansının sıfır olacağını görmemek mümkün değil.

DTP zaten Ankara’da iktidar aramayan bir parti olduğu için bu tür yönelimlere hiç girmiyor.

Burada anlaşılması daha zor olan AK Parti’nin tutumu; ortanca seçmen görüşü bir-iki senede çok değişen bir tutum olmadığına, olamayacağına, AK Parti de 2007’ye giden süreçteki söylemiyle yüzde 47 oy aldığına göre yeni yönelimin ortanca seçmenle ilişkisi benim için belirsiz.

Ancak, şunu kabul edelim, biz öğretim üyeleri, gazeteciler birçok şeyi Sayın Erdoğan’dan daha iyi bilebiliriz ama Sayın Erdoğan’ın oy alma anlamında siyaseti bizlerden çok daha iyi bildiğine hiç ama hiç kuşku yok.

Bu yazı 1,531 defa okundu.