0 0 0000

Sınırımızda ABD askerine hazır mıyız?

Başkan Bush'un, başarı şansının yüksek olmadığı hemen herkesçe kabul edilen yeni Irak planı, ABD'de birçok kesim tarafından yerden yere vuruldu. Amerikan askeri varlığını sürdürmenin sorunu çözmeyeceği, aksine derinleştireceği kanısındaki herkes, Bush'un, aşamalı çekilme planına yönelmemekle hata yaptığını düşünüyor.
Ankara dahil bir dizi başkent ise, herşeye rağmen, Bush'un konuşmasından sonra derin bir "oh" çekti. Çünkü, ABD'nin Irak'ı mevcut kaotik ortamında bırakıp gitmesinin 'kötünün kötüsü' sonuçlar doğuracağına inanıyorlar.
Economist dergisinin başyazısı, Ankara'nın hislerine tercüman:
"Amerika ve müttefikleri Irak'ta başarısız oldu. George Bush daha da büyük bir başarısızlığa karşı koymakta haklı... Kuvvet artırımı başarısız olabilir. Ancak Bush'un 10 Ocak konuşmasının en önemli bölümü, kuvvet artırımı değil. Bu plan başarısız olursa, bir yenisi formüle edilecektir. Çok daha önemlisi, bu başkanın, Baker-Hamilton raporuna rağmen, kamuoyunun baskısına ve Demokratların denetimindeki Kongre'ye aldırmadan, görevdeki son iki yılında yenilgiyi kabullenmeyecek ve Irak'ı kendi kaderine terketmeyecek olmasıdır. İster inatçılığın, ister gerçeği inkarın, ister Irak'taki stratejik çıkarların ciddiyetle hesaplanmasının sonucu olsun, bu iyi bir şeydir."
Özetle "Yeter ki, ABD Irak'ı iç savaşa terkedip gitmesin" diyen bir yaklaşım bu. Yine de, bu planın başarısızlık riskini göz önünde tutup, bir yenisinin nasıl formüle edilebileceğini düşünmekte yarar var.

İki eleştiri
Bush'un Irak'a 21.500 ek asker göndereceğini açıklamasından sonra sohbet imkanı bulduğum, ABD Deniz Piyadeleri'nden bir general, takviye kuvvet kararını, "Bu, tırmanma değil, artırma değil, çiselemedir" diye, tek cümlede mahkum etti.
Irak deneyimi olan bu general, yeni plana getirilen iki temel eleştiriden birini seslendiriyor, kuvvet artırımının "çok az ve çok geç" olduğunu savunuyordu. "Daha fazla asker gönderilebilir mi" diye sorunca, ordunun bunu kaldıramayacağını itiraf etti; "Ama" dedi, "Başkan, başta daha çok kuvvet gönderebilecekken, telkinleri dinlemedi. Onca kayıptan sonra hatasını gördü."
Bush planına getirilen ilk temel eleştiri, kısıtlı sayıda ABD askeri ile göreve tam hazır olmayan Iraklı kuvvetlerin Bağdat'ta kalıcı istikrar sağlamasının zorluğu ise, ikinci eleştiri de, planın "Nuri el Maliki'ye bel bağlamasına" odaklı.
Bush'un ulusal güvenlik ekibi bile, "mezhepçi" ve aşırı uçlar karşısında "zayıf" saydıkları Maliki'ye tam güvenmiyor. Yine de, haylaz çocuğu yola getirmeye çalışan ebeveyn edasında diyorlar ki, "Söz verdi, sözünü tutmazsa ne olacağını biliyor."
Bir Beyaz Saray yetkilisine göre, Maliki telefonda Bush'a, "Allah'a yemin ederim ki, bu ülkeyi Mukteda El Sadr'a yönettirmeyeceğim" demiş. Zaten "Maliki de, bu planın ABD'nin kendisine verdiği son şans olduğunun farkında" imiş.

Tutsa... tutmasa...
Bush, Irak'taki son kumarında da başarısız olursa, ülkeyi tümden terkeder mi? Onu tanıyanlar, "hayır" diyorlar.
İşin ilginci, birkaç gündür Washington'da yaptığım sondaj, yeni plan tutsa da tutmasa da, Bush ekibinin, orta vadede, aynı önleme yönelebileceğini gösteriyor. ABD askerlerinin Irak'ın sınırlarına çekilmesine dayanan bir plan bu.
Kötü senaryoya göre, orta bölgelerde mezhep çatışması sürüp gidecek. İyi senaryoya göre, Bağdat pasifize edilecek, petrol ve iktidar paylaşımı düzenlemeleri ile Şii-Sünni uzlaşması ve nispi sükunet sağlanacak.
Her iki senaryoda da, Irak'taki ABD askeri sayısı en az yarıya indirilerek, sınırların tutulması esas alınacak.

Zakheim'ın planı
Bu yaklaşımın ipucunu, 2001-2004 döneminde, Pentagon müsteşarı olan, Bush'a ve Rice'a yakınlığı bilinen Dov Zakheim verdi.
Zakheim'ın, 5 Ocak'ta Financial Times'da yayımlanan makalesi, ABD'nin Irak'taki asker sayısını 75 bine indirmesi hesabına dayanıyor. Irak'ta kalacak ABD askerlerini ise, "Kürdistan'a en fazla iki tugay, El Anbar'ın batısına iki tugay, İran sınırına bir tümen" diye dağıtıyor.
Zakheim'a göre, "Kürdistan'daki kuvvetler, Kürtlerin bağımsızlık ilan edip Türk işgaline yol açmasını önlemeye yarayacak. Batı Irak'taki birlikler, hem Irak'tan Ürdün'e terörist sızmasını, hem de Suriye'den Irak'a akınları önleyecek. İran sınırına ve güneye yerleşecek tümen sayesinde, Tahran, Irak'ın güneyine egemen olmasının ABD tarafından hoşgörülmeyeceğini anlayacak."
Zakheim, bu önerisini, Bush'un konuşması öncesinde, iç savaşın süreceği ve ABD'nin Şam ve Tahran'la ergeç diyaloğa gireceği öngörüsüyle yapmış. Yine de "sınırlara çekilme" fikrini, Washington'da erişebildiğim yetkililere tek tek sordum. Tepkileri, "Böyle bir karar şu anda yok, ama bir sonraki adım buna benzeyebilir" diye özetleyebilirim.
Zaten, ABD'nin Irak'ta önlemeyi şart saydığı gelişmelerin, "Suriye ve İran'ın nüfuzu" ile "Türkiye'nin müdahalesi" olduğunu, Bush'un bakanlarının ağzından, geçen hafta birkaç kez işitmedik mi?

Bu yazı 752 defa okundu.